in een revalidatiecentrum of verpleeghuis. Uitkomsten, zoals beschreven in <strong>de</strong> literatuur, zijnmoeilijk te generaliseren in verband met verschillen<strong>de</strong> gebruikte uitkomstmaten. Patiëntenwor<strong>de</strong>n in 68% <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevallen succesvol geprothetiseerd (Munin 2001). De voornaamstefactoren geassocieerd met mobiliteit zijn leeftijd, opnameduur in revalidatiekliniek, enmobiliteitsniveau voor operatie (Munin 2001, Schoppen 2003). Wondproblemen (Munin2001), hoger amputatieniveau (Taylor 2005, Fletcher 2001), hogere leeftijd (Taylor 2005,Munin 2001, Schoppen 2003, Fletcher 2001), en laag mobiliteitsniveau voor <strong>de</strong> operatielei<strong>de</strong>n vaker tot een niet succesvolle prothetisering (Taylor 2005, Schoppen 2003). Factorendie zijn geassocieerd met functionele status zijn leeftijd (Schoppen 2003, Traballesi 1998),aanwezigheid <strong>van</strong> diabetes mellitus (Traballesi 1998), stabalans en cognitie (Schoppen2003).In een recent uitgevoer<strong>de</strong> multicenter studie naar <strong>de</strong>terminanten <strong>van</strong> revalidatie na eenamputatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rste <strong>extremiteit</strong> in Ne<strong>de</strong>rlandse verpleeghuizen, werd 65% <strong>van</strong> <strong>de</strong>patiënten ontslagen naar een onafhankelijke leefsituatie (huis danwel verzorgingshuis), 50%<strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënten werd succesvol geprothetiseerd. Determinanten voor succesvolprothetiseren waren goe<strong>de</strong> loopvaardigheid bij opname in het verpleeghuis, afwezigheid <strong>van</strong>fantoompijn en transtibiale amputatie (ten opzichte <strong>van</strong> een transfemorale amputatie)(Spruit- <strong>van</strong> Eijk 2011).De inhou<strong>de</strong>lijke behan<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> amputatiepatiënten binnen <strong>de</strong> klinische revalidatie valtbuiten het bestek <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze richtlijn. Hiervoor verwijst <strong>de</strong> werkgroep graag naar <strong>de</strong>behan<strong>de</strong>lka<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Vereniging <strong>van</strong> Revalidatieartsen (VRA) en <strong>de</strong>Vereniging <strong>van</strong> specialisten ou<strong>de</strong>rengeneeskun<strong>de</strong> (Verenso).AanbevelingDe ontslagbestemming <strong>van</strong> een patiënt met een beenamputatie wordt in het ziekenhuisbepaald op basis <strong>van</strong> het te verwachten niveau <strong>van</strong> functioneren, <strong>de</strong> sociale situatie(mantelzorg mogelijkhe<strong>de</strong>n) en <strong>de</strong> actuele algemene gezondheidstoestand.De psychosociale aspectenPatiënten die een amputatie hebben on<strong>de</strong>rgaan staan zullen zich aan moeten passen aaneen veran<strong>de</strong>rd lichaam, mogelijk aan een prothese en een veran<strong>de</strong>rd toekomstbeeld. Bij ditproces spelen vele psychische- en sociale factoren een rol.In <strong>de</strong>ze paragraaf wordt niet ingegaan op <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> amputatie. In <strong>de</strong> praktijk kanechter niet aan <strong>de</strong>ze oorzaak voorbij wor<strong>de</strong>n gegaan, mogelijk is er sprake <strong>van</strong> eentraumatische ervaring die a<strong>de</strong>quaat behan<strong>de</strong>ld moet wor<strong>de</strong>n of distress (ontregeling) <strong>van</strong>een on<strong>de</strong>rliggen<strong>de</strong> ziekte.De psychische aanpassingsproblemen, die het meest beschreven wor<strong>de</strong>n, zijnstemmingsproblemen en angstklachten. Daarnaast kunnen problemen ontstaan doorveran<strong>de</strong>r<strong>de</strong> zelfwaar<strong>de</strong>ring en veran<strong>de</strong>rd lichaamsbeeld. In een aantal studies wordt <strong>de</strong>invloed op <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> leven beschreven, waarbij in een aantal on<strong>de</strong>rzoeken aandacht isvoor <strong>de</strong> problemen die kunnen ontstaan in <strong>de</strong> sociale setting, zoals (gebrek aan) socialesteun. Ver<strong>de</strong>r wordt in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> studies aandacht besteed aan <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> copingop het proces <strong>van</strong> aanpassing en een enkele keer over <strong>de</strong> rol die <strong>de</strong> prothese speelt in dithele proces. In <strong>de</strong> meeste on<strong>de</strong>rzoeken wordt hiermee gedoeld op: problemen (actief)aanpakken, zoeken <strong>van</strong> sociale steun en vermij<strong>de</strong>nd gedrag. Vermijding zou vooral <strong>van</strong>invloed zijn op <strong>de</strong> psychische distress. Wanneer (over)bezorgdheid een grote rol speelt in <strong>de</strong>56 Richtlijn <strong>Amputatie</strong> en prothesiologie on<strong>de</strong>rste <strong>extremiteit</strong>, 2012
sociale steun, bestaat <strong>de</strong> kans dat <strong>de</strong> hulpeloosheid versterkt wordt wat een negatieveinvloed heeft op het aanpassingsproces.Bij het bepalen <strong>van</strong> <strong>de</strong> kwaliteit <strong>van</strong> leven speelt pijn een grote rol (zowel stomppijn alsfantoompijn) naast fysieke beperkingen.Cognitieve achteruitgang verkleint <strong>de</strong> kans op een succesvolle revalidatie (Larner 2003).Wetenschappelijke on<strong>de</strong>rbouwingIn totaal zijn 25 studies gebruikt voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rbouwing <strong>van</strong> <strong>de</strong> aanbevelingen waar<strong>van</strong> éénreview (Horgan 2004) en 24 observationele studies. De meeste studies zijn retrospectief.De on<strong>de</strong>rzoekspopulatie bestaat uit traumapatiënten en patiënten met diabetes mellitus,opvallend is dat patiëntengroepen met amputaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rste en bovenste<strong>extremiteit</strong>en veelal samen genomen wor<strong>de</strong>n. Het aantal patiënten dat geïnclu<strong>de</strong>erd is,varieert tussen <strong>de</strong> 25 en 796.In één studie wordt het “common sense self-regulation mo<strong>de</strong>l” (Callaghan 2008) gebruiktwaarin <strong>de</strong> link wordt gelegd tussen emoties, coping en cognities.Studies met daarin aandacht voor stemmingsstoornissen komen acht keer voor enproblemen met angst ( inclusief posttraumatische stress-stoornis verschijnselen en angst omte vallen) eveneens acht maal. Het belang <strong>van</strong> sociale steun wordt vijf keer vermeld. Bodyimage vier keer An<strong>de</strong>re factoren zoals pijn, fantoom pijn, coping, gevoel <strong>van</strong> eigenwaar<strong>de</strong>nslechts minimaal (Bak 2003, Casale 2009, Demet 2003, Hanley 2004, McCartney 1999,Miller 2001).Niveau 3Naast stemming- en angstproblemen bij patiënten die een amputatiehebben on<strong>de</strong>rgaan komen regelmatig problemen in <strong>de</strong> zelfwaar<strong>de</strong>ringen lichaamsbeeld voor, niet alleen vlak na <strong>de</strong> amputatie maar ook noglange tijd daarna.C Asano 2008, Coffey 2009, Dono<strong>van</strong>-Hall 2002, Cheung 2003,Darnall 2005, Graham 2006, Hawam<strong>de</strong>h 2008, Horgan 2004,Mayer 2008, Murray 2002, Singh 2007, Singh 2009, Zidarov 2009Niveau 3Sociale steun lijkt het aanpassingsproces positief te beïnvloe<strong>de</strong>n.C Asano 2008, Boutoille 2008, Deans 2008, Desmond 2006, Williams2004Overige overwegingen.On<strong>de</strong>rzoek op het gebied <strong>van</strong> psychosociale invloed op patiënten die een amputatie <strong>van</strong> <strong>de</strong>on<strong>de</strong>rste <strong>extremiteit</strong> hebben on<strong>de</strong>rgaan, staat nog in <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>rschoenen. Interventiestudiesontbreken, daarnaast valt op dat binnen <strong>de</strong> observationele studies nieuwe psychologischeontwikkelingen nauwelijks wor<strong>de</strong>n meegenomen. Het diagnosticeren <strong>van</strong> stemmings- ofangstproblemen of an<strong>de</strong>re aanpassingsproblemen staat nog ver af <strong>van</strong> <strong>de</strong> vraag ofinterventies zinvol zijn. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> vraag door welke discipline wat gedaan moet wor<strong>de</strong>n(nog) niet te beantwoor<strong>de</strong>n.Richtlijn <strong>Amputatie</strong> en prothesiologie on<strong>de</strong>rste <strong>extremiteit</strong>, 2012 57
- Page 1 and 2:
RICHTLIJNAMPUTATIE EN PROTHESIOLOGI
- Page 3:
INHOUDSOPGAVESAMENSTELLING WERKGROE
- Page 6 and 7:
OVERZICHT AANBEVELINGENHoofdstuk 2:
- Page 8 and 9:
Hoofdstuk 3: Chirurgische technieke
- Page 10 and 11: Hoofdstuk 8: RevalidatietrajectDe o
- Page 12 and 13: UITGANGSVRAGENINDICATIE en CHIRURGI
- Page 14 and 15: HOOFDSTUK 1: ALGEMENE INLEIDINGAanl
- Page 16 and 17: De werkgroep heeft gedurende een pe
- Page 18 and 19: Om de implementatie en evaluatie va
- Page 20 and 21: HOOFDSTUK 2: INDICATIECRITERIAUitga
- Page 22 and 23: slechtering (TASCII 2007). Na een g
- Page 24 and 25: Enkel-arm index, teendruk, tcPO 2Na
- Page 26 and 27: SpoedchirurgieAcute ischemieBij sne
- Page 28 and 29: Uitgestelde amputatie dient niet bi
- Page 30 and 31: HOOFDSTUK 3: CHIRURGISCHE TECHNIEKE
- Page 32 and 33: StomplengteAls vuistregel wordt bij
- Page 34 and 35: - Murdoch G, Jacobs NA, Wilson Jr.
- Page 36 and 37: - Verpleegkundige- Orthopedisch ins
- Page 38 and 39: HOOFDSTUK 5: POSTOPERATIEF BELEIDUi
- Page 40 and 41: ConclusiesNiveau 2Er bestaat een kl
- Page 42 and 43: Woodburn (2004) verrichtte een mult
- Page 44 and 45: - Hughes S, Solomon N, Wilson S. Us
- Page 46 and 47: verschillen tussen de groepen op de
- Page 48 and 49: Anticonvulsiva worden veel toegepas
- Page 50 and 51: HOOFDSTUK 7: COMPLICATIESUitgangsvr
- Page 52 and 53: er 57 revisieoperaties uitgevoerd w
- Page 54 and 55: Aanbevelingen- Om wondinfecties na
- Page 56 and 57: comorbiditeit van de patiënt; de m
- Page 58 and 59: keerde een groter deel terug naar h
- Page 62 and 63: AanbevelingenDe werkgroep is van me
- Page 64 and 65: 6. Thuisoefeningen: voortzetting th
- Page 66 and 67: - Schaldach DE, Schaldach DE. Measu
- Page 68 and 69: ConclusieNiveau 2Van de werkende pa
- Page 70 and 71: Literatuur- Bruins M, Geertzen JH,
- Page 72 and 73: Health (ICF). Uitgangspunt hierbij
- Page 74 and 75: ConclusiesNiveau 2Een ‘energy-sto
- Page 76 and 77: enkele discipline kan liggen. Het e
- Page 78 and 79: ConclusiesNiveau 3Een prothese zo s
- Page 80 and 81: - Oedeembeheersing moet zo veel mog
- Page 82 and 83: doelgroep en/of setting); een goede
- Page 84 and 85: Indicatoren ‘Amputatie en prothes
- Page 86 and 87: HOOFDSTUK 12: AANBEVELINGEN VOOR ON
- Page 88 and 89: REVALIDATIE- Hoe kan een optimaal r
- Page 90 and 91: Onderstaand zullen per onderwerp de
- Page 92 and 93: Uit deze prioritering komt in volgo
- Page 94 and 95: BIJLAGE 3: FOCUSGROEP/TELEFONISCHE
- Page 96 and 97: Vragenlijst voor focusgroep/telefon
- Page 98 and 99: BIJLAGE 5: AFKORTINGENAAK : Auto Ad
- Page 100 and 101: BIJLAGE 6: BEWIJSTABELLENHoofdstuk
- Page 102 and 103: Wondgenezing (RRD vs. SSD): 51.2 da
- Page 104 and 105: Tabel 5.2: Risk of bias (RoB)Random
- Page 106 and 107: Opmerkingen- McGill pain questionna
- Page 108 and 109: Studie Lambert 2001Methods RCTDeeln
- Page 110 and 111:
Studie Harris, 2009UitkomstenAmputa
- Page 112 and 113:
Studie Kock, 2004Methode Retrospect
- Page 114 and 115:
Studie Simper, 1993Methode Retrospe
- Page 116 and 117:
Studie Beckerman, 2004MethodsProspe
- Page 118 and 119:
Follow-upUitkomstenOpmerkingentusse
- Page 120 and 121:
Studie Fisher 2003Methods Dwarsdoor
- Page 122 and 123:
Auteur, jaar Hofstad 2004PPatiënte
- Page 124 and 125:
Studie Silver-Thorn 2009Methods Obs
- Page 126 and 127:
BIJLAGE 7: ZOEKSTRATEGIEËNVerslag
- Page 128 and 129:
Onderdeel IZoektermen voor I = indi
- Page 130 and 131:
Limiteringen: geen artikelen uitslu
- Page 132 and 133:
P trefwoordenoperatorwoorden in tit
- Page 134 and 135:
Limiteringen: geen artikelen uitslu
- Page 136 and 137:
Onderdeel OVoor O= outcome, de meth
- Page 138 and 139:
search in Embase (bijgewerkt tot we
- Page 140 and 141:
Onderdeel IZoektermen voor de posto
- Page 142 and 143:
Vóór de search werd deze PICO gef
- Page 144 and 145:
(capsaicin or calcitonin).ti,ab.opi
- Page 146 and 147:
14 Tibia/su [Surgery] (5602)15 exp
- Page 148 and 149:
In Embase is op een vergelijkbare m
- Page 150 and 151:
SOCIAL ADJUSTMENT; SOCIAL SUPPORT;
- Page 152 and 153:
Voor de G, het zorgpad, wordt deze
- Page 154 and 155:
Resultaten van deze search (alle ar
- Page 156 and 157:
(adjustment? or satisfaction or par
- Page 158 and 159:
Algemene opmerkingen:1. Het aantal
- Page 160 and 161:
14 10 OR 12OR 13lower extremit$ or
- Page 162 and 163:
Onderdeel PDe hieronder aangegeven
- Page 164:
3 randomized controlled trial/ OR r