Vrijheid-en-Veiligheid-in-het-politieke-debat-omtrent-vrijheidbeperkende-wetgeving-Jeske-Weerheijm

1.2 VEILIGHEID EN VRIJHEIDDe veiligheid die een staat haar burgers biedt, in de vorm van het monopolie op het legitiemgebruiken van geweld, geeft volgens criminoloog David Garland een vertekend beeld van dewerkelijkheid. 10 Soevereine staten kunnen niet al het geweld binnen de eigen grenzen voorkomenen kunnen dus ook niet de volkomen veiligheid van haar burgers garanderen. Garland noemt dit demythe van de veiligheid. Men had in de jaren 60 van de vorige eeuw geen enkele twijfel dat deoverheid deze veiligheid kon bieden. Dit vertrouwen is echter steeds meer geërodeerd sindsburgers misdaad als een dagelijkse gebeurtenis zijn gaan beschouwen. 11 Toch bleef de staatbeloven dat zij haar burgers veilig kon houden en burgers verwachtten ook niet anders. 12 Garlandlaat zien dat “[b]y the mid-­‐twentieth century, the state was promising not just to punish legalviolations, and quell internal unrest, but actually to govern in ways which would curb or cure thesocial problem of crime”. 13 De staat beloofde dus misdaad te voorkomen en voor eeuwig teelimineren. Eenzelfde ontwikkeling was te zien tegen het einde van de negentiende-­‐ en het beginvan de twintigste eeuw: experts in de Verenigde Staten, maar ook in Europa, vonden dat “in aproper modern world, fear and risk should be banned, in contrast to the bad old days”. 14 Een vande gevolgen hiervan was dat “risks seemed riskier in a culture that urged that they should bearranged away”. 15Een goed Nederlands voorbeeld van een toenemend belang van veiligheid is het feit datsinds 2010 het ministerie van Justitie het ministerie van Veiligheid en Justitie heet. Zoiets kleins kanal een duidelijke indicator zijn voor het versterkte belang dat aan het idee van veiligheid gehechtwerd. Filosoof Hans Schnitzler stelde dat het “wantrouwen van de burger in het functioneren vande democratische rechtsstaat en zijn instellingen, en de roep om meer daadkracht, (…) directverantwoordelijk [zijn] voor het onderbrengen van Justitie bij Veiligheid. Dat is immers de suggestiedie van de benaming van het nieuwe departement uitgaat: uitvoering van veiligheidsbeleid isrichtinggevend, de rechterlijke macht moet hieraan dienstbaar zijn.” 16 Bij Nederlands beleid in hetverleden werden veiligheid en economisch belang doorgaans zwaarder gewogen danmensenrechten. 17 Het belang dat aan veiligheid gehecht werd is dus overduidelijk. Het verband metde mensenrechten werd gelegd door de afweging die, ook hier, werd gesignaleerd tussen veiligheiden vrijheid. Stefan Sottiaux geeft aan dat de afweging tussen welke van de twee de prioriteit genietkan doorslaan naar de kant van veiligheid als er een hoger gevoeld risico is. 18Voormalig hoogleraar conflict en veiligheid in historisch perspectief Beatrice de Graaf laatzien dat het veiligheidsdenken sinds 2001 een aantal nieuwe elementen heeft gekregen zoals hetgrootschalig risicodenken dat wij al eerder opmerkten, een vergaande toepassing van hetvoorzorgsbeginsel oftewel het proberen te voorkomen van situaties waarin minder veiligheid tegaranderen valt en een visualisering en virtualisering van dreiging. 19 Dit laatste is belangrijk omdathier het belang van bijvoorbeeld de media sterk naar voren kwam. De toepassing van hetvoorzorgsbeginsel was te zien in de tendens dat politici aanslagen en misdaden wilden voorkomen.Preventie werd steeds belangrijker in opsporingsmethoden en parlementaire debatten.10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 D. Garland, ‘The limits of the sovereign state; strategies of crime control in contemporary society’, British Journal of Criminology 36-­‐4 (1996) 448. Garland, ‘The limits of the sovereign state’, 447. B. Böhler, Crisis in de rechtstaat. Spraakmakende zaken, verborgen processen (Amsterdam 2004) 13. Garland, 449. P.N. Stearns, ‘Fear and History’, Historein 8 (2008) 21. Stearns, ‘Fear and History’, 22. H. Schnitzler, ‘Angstpolitiek en de burger als angsthaas’, Crimelink 4:2 (2011) 25. M. Kuitenbrouwer en M. Leenders (ed.), Geschiedenis van de mensenrechten. Bouwstenen voor een interdisciplinaire benadering (Hilversum 1996) 28. Sottiaux, 26. De Graaf, ‘De historisering van veiligheid’, 310-­‐311. 3