Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

Havenwerken over de leiding van het bedrijf in Iran. De reden hiervoor is onbekend. Wel is
duidelijk dat Heerema zijn baan in Iran niet langer kan voortzetten. In september 1937 keert
terug op het hoofdbureau in Amsterdam. Naar eigen zeggen bemoeit hij zich in deze tijd niet
“met eenige politieke partij”. 15
Een maand na de Duitse inval in Nederland, in juni 1940 wordt in Batavia in Nederlands-
Indië een proces-verbaal opgemaakt waarin Heerema wordt genoemd door mevrouw J.C.T.
Hellendoorn-Elfrink. Zij is als secretaresse tien jaar werkzaam tot juni 1938 bij de Directie
van de zustermaatschappijen ‘Nederlandsche Syndicaat voor China’ en ‘Maatschappij voor
Havenwerken’. Beide bedrijven zijn gevestigd te Amsterdam aan hetzelfde adres, Amstel 216.
In dit PV legt Hellendoorn-Elfrink uit dat de twee bedrijven waar ze voor werkte dezelfde
directie hadden, namelijk de hoofddirecteur en financieel directeur Reijndier Hendrik van
Dorsser, mededirecteuren Ir. van Lidt de Jeude, en Ir. A.S.G. Stigter. Deze directie was echter
verwikkeld in een interne machtsstrijd waarbij ondernemers uit Duitsland probeerden de
macht in handen te krijgen. Enkele leden van de leiding waren pro-Duits, zo meldt
Hellendoorn Elfrink, en de bedrijven dreigden steeds verder in de grip te komen van deze
lieden. Zij geeft deze informatie door omdat de bedrijven militaire bouwwerken uitvoerden,
uit bezorgdheid over het lot van deze ondernemingen in ‘de verkeerde handen’. Heerema
wordt slechts met naam vermeld. 16 Over eventuele pro-Duitse activiteiten in de bedrijven
meldt Heerema zelf in zijn na-oorlogseverklaring niets.
Na twee maanden zijn werk bij de Havenwerken in Amsterdam te hebben voortgezet wisselt
Heerema in november 1937 van werkgever. Hij gaat werken voor de N.V. Albetam, een
bagger- en bouwmaatschappij gevestigd aan de Bankastraat te Den Haag. In januari gaat hij
voor dat bedrijf naar Peniche, Portugal. In het Duitstalige biografische document ‚Lebenslauf‘
wordt Heerema genoemd als “Bevollmächtigter Umgestaltung und Sanierung eines
Hafenbaus“. Het is een drukke tijd voor Heerema. In februari 1938 wordt hij door dr. ir. J.A.
Ringers (van ‘Havenwerken’) gevraagd nogmaals naar Iran te gaan om te helpen met de
omvorming van de inmiddels gebouwde oorlogshaven. Dit blijkbaar ondanks zijn
meningsverschil met de leiding daar. Heerema’s positie is niet duidelijk op dit moment.
Vermoedelijk heeft Heerema nog een verbintenis met Havenwerken, en werkt hij er als
15 Rapport, NIOD, Doc I.653.1
16 Proces-verbaal Parket Procureur Generaal Algemeene Recherchedienst ‘Pro Justitia’, Algemeene Recherche
van den Procureur/Generaal bij het Hooggerechtshof Van Nederlandsch-Indië, juni 1940. Verklaring van J.C.T.
Hellendoorn-Elfrink, werkzaam vanaf 1.5.1928 tot 1.6.1938 als secretaresse van de Directie van de
zustermaatschappijen ‘Nederlansche Syndicaat voor China’ en ‘Maatschappij voor Havenwerken’.
12