Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

van Rambonnet of op de een of andere manier van Rambonnet of Rost van Tonningen
afhankelijk. 149
Heerema wil zich het liefst los maken van de NOC. Hij wil “uit het schuitje stappen”, maar
ziet daartoe geen mogelijkheid. Heerema zegt al vanaf kerstmis 1942 contact te hebben
gezocht met “de illegaliteit”, en hij noemt een mislukte ‘voeling’ met ene “Volmer”. Hierover
is uit andere bronnen niets bekend. Toch zegt Heerema al zeer vroeg in NOC-tijd te gaan
proberen “contact te leggen, met hen, die voor Duitslands’ nederlaag werkten”. Hij beseft dat
dit “uiterst moeilijk” zal zijn gezien zijn “antecedenten”. Of Heerema dit werkelijk gedaan
heeft is niet te controleren; er zijn hieromtrent geen bronnen beschikbaar. Naar eigen zeggen
legt Heerema in april 1943 contact met de “illegale groep” ‘Vogel-Reinaard’. Dit is een
Haagse verzetsgroep van twee mannen en een vrouw. In de periode april-juni wordt Heerema
door hen ‘afgetast’. Er is in deze tijd nog geen sprake van verzetsactiviteiten van de kant van
Heerema. 150
Heerema zit dan nog steeds in over de arbeiders voor het FAU die hij niet bij elkaar heeft
kunnen krijgen. Ook moet hij zich constant verantwoorden aan Hoekstra en Tummers. Op 29
mei belt Heerema de directeur Krantz op en verteld hem in krasse taal wat hij vindt van de
ontwikkelingen binnen de NOC. Volgens Krantz worden in dit gesprek woorden gebezigd die
niet conform de goede smaak zijn door een “in affect geraakte” Heerema. Krantz vindt deze
“telefonische eruptie .. niet op haar plaats, ten opzichte van hen, die zich met U beijveren, een
min of meer hachelijke onderneming in het goede spoor te leiden”. 151
Ondanks de waarschuwingen van Malletke, de moeilijkheden bij het vinden van arbeiders
voor het oosten, en de reorganisatie binnen de NOC wendt Heerema zich begin juni weer
direct tot de opdrachtgevers van bouwprojecten in het oosten. Hij gaat van 1 tot 7 juni naar
Parijs om besprekingen over een nieuw ‘Rahmenvertrag Ost’ op te stellen. 152 Dit is in
meerdere opzichten een verbazingwekkende stap. Heerema weet inmiddels dat zijn werk ten
slechte keert, zijn baan ter discussie staat en wellicht zelfs zijn veiligheid niet langer
gegarandeerd is. Toch gaat hij haast onverstoorbaar op reis. Het kan ook gezien worden als
het op de spits drijven van een explosieve situatie, om zo een uitkomst te forceren. Deze
149
Groen folio “de NOC”, NIOD, 176.76.
150
Rapport, 21, NIOD, DOC I.653.1.
151
Briefje Krantz aan Heerema 29.5.1943, NIOD, 176.76.
152
„Bewilligung zur Einreise in Besetzten Gebiete Frankreich und Belgien, NA-CABR, dossier t.n.v. P.S.
Heerema.
47