Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

Wiegel en Pluimgraaf over 100 werknemers. Heerema’s aanbod is een voorlopige opdracht
van f 500.000. 130
Van Oeveren en Wiegel hebben echter twijfels over de Baltische staten en zij denken dat hun
arbeiders liever naar de Oekraïne gaan. Heerema verklaart hierop “dat de
levensomstandigheden in Riga beslist niet slechter zijn dan in de Oekraine”. Heerema
verwacht van de aannemers “goed uitvoerend personeel .. en verder uitsluitend vakmenschen,
daar deze ook leiding moeten geven aan Estlandsche en Litausche arbeiders”. Uiteindelijk
besluit men om een studiereis naar Riga te maken. Over twee weken zullen de aannemers
vertrekken onder begeleiding van G. Maas, gedelegeerde voor de NOB in het oosten. 131
Heerema komt direct in contact met het Ostmi via de Sonderbeauftragte Mallekte. Deze
Malletke en zijn ondergeschikten willen precies weten wat de NOB in het oosten uitvoert. Op
21 januari deelt de Ostmi ambtenaar en ondergeschikte van Mallekte Andreas Lampe aan
Heerema mee dat zijn baas zeer gesteld is op een overzichtelijke gang van zaken. Hiermee
zegt hij ervan uit te gaan dat Heerema alleen via het Ostmi over bouwprojecten in het oosten
onderhandelt. Verder vraagt hij informatie over een „Rahmenvertrag (zakelijke overeenkomst,
RvB) für den Arbeitereinsatz, bereits verlegte Handwerke und Industrie Betriebe, und über
die von Ihnen gegrundeten Tochtergesellschaften“. 132
Op twee februari schrijft Heerema terug: “Zweck (doel, RvB) der Gesellschaft ist die
Vornahme von Arbeiten jeder Art auf ökonomischem Gebiet in den besetzten Gebieten von
Osteuropa, zu welchem Zweck der Gesellschaft ein Patent erteilt wurde“. Heerema sluit een
schets bij van de organisatie van de NOB. 133
Al sinds november 1942 werken 40 Nederlandse aannemers met ongeveer 2000 arbeiders
onder leiding van de federführende Duitse firma Furnier Beton A.G. aan verschillende
bouwprojecten in het oosten. Hieronder vallen de Front Arbeiter Unternehmen (FAU), welke
worden uitgevoerd in opdracht van het WVHA, de economische afdeling van de SS. De NOB
wil deze ‘inzet’ overnemen. Hiernaast wordt de directeur van Furnier Beton, Hennig vanaf
januari tevens directeur van de NOB. Dit gebeurt misschien om de gewenste overname
eenvoudiger te maken. In januari neemt de NOB de leiding over van de “von der Furnier
130
Besprekingen ir. Heerema, ir. Brusse, van Oeveren en Wiegel, 12.1.1943.NIOD, 176.76
131
Ibid.
132
Brief Lampe aan Heerema 21.1.1943, NIOD, 176.76.
133
Brief Heerema aan Lampe 2.2.1943, NIOD, 176.76.
42