Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

Tonningen is bang voor gezichtsverlies en vergoed de andere helft van de investering uit de
kas van de NOC. 121
Hiernaast noemt Heerema de “pijnlijke kwestie” van het ‘zwarte zaad’ als voorbeeld voor de
zoveelste mislukking binnen de NOC. Krantz koopt op aanraden van de Zentral Handels
Gesellschaft Ost (ZO), een landbouw-monopolieconcern voor het oosten, grote hoeveelheden
van dit zaad in. Afgesproken wordt dat de ZO het weer zal overnemen. Als de directeur van
de ZO, ene Fleischberger, weigert dit te doen volgen er allerlei “chicanes”. Rost van
Tonningen “geraakte in een staat van hysterische angst, dat de affaire aan ’t licht zou komen,
en hem politiek veel prestige zou kosten”. Uiteindelijk besluit de ZO toch het zaad af te
nemen en wordt het naar het oosten vervoerd. 122
Heerema wil aan de hand van dit voorbeeld laten zien hoe Rost van Tonningen’s
eigenmachtig optreden de NOC grondig ontwricht. Volgens Heerema doet hij “alles om de
Duitschers ter wille te zijn, indien zijn politiek crediet daardoor meer kans heeft te stijgen.
Zijn onbekwaamheid en gebrek aan visie zijn dan ook bij dit stuk speelgoed van hem, de
NOC, wederom gebleken”. Maar volgens Heerema is Rost van Tonningen niet de man die
werkelijk aan de touwtjes trekt. Dat is Rambonnet, die “zeer intieme relaties tot SS
Standartenführer Knolle” bezit. Knolle is volgens Heerema “de eigenlijke leider der
Sicherheitsdienst in Nederland”. Heerema weet zelfs te melden dat Rambonnet “eenmaal
tegenwoordig [is] bij een Duitsch verhoor van Nederlandsche politieke gevangenen”. 123
Terwijl de onderhandelingen en inzet in het oosten stroef verlopen is er in december een feest.
Pieter Schelte Heerema treedt in het huwelijk met Erna Kühnen, dochter van een Haagse
tapijthandelaar. Na de trouwerij wordt de huwelijksreceptie gehouden in het Hotel Des Indes
aan de Lange Voorhout in Den Haag. Het is een SS-aangelegenheid en onder de
bruiloftsgasten zijn veel hoge SS officieren, de burgemeester van Den Haag en andere pro-
Duitse lieden. Bericht over het huwelijk komt op de voorpagina van de SS-Storm, het
landelijke SS-tijdschrift. Heerema ontvangt van Himmler „herzlichen glueckwuensche zur
Hochzeit“. 124
121 Rapport, 16-7, NIOD, DOC I.653.1.
122 Rapport, 24, NIOD, DOC I.653.1.
123 ‘Groen folio, de NOC’, NIOD, 176.76.
124 Telexbericht Himmler aan Heerema 12.12.42, NIOD, 176.76 NA CABR, t.n.v. P.S. Heerema.
40