Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

vervolg zelf besprekingen met de SS gaan voeren en contracten afsluiten”. Heerema heeft
“geen tijd voor nonsens”. 141
De maand mei breekt aan en het ziet er naar uit dat de NOB de quota van 4500 vrijwilligers
simpelweg niet kan halen. Op 3 mei besluit de HSV dat “ab sofort” geschikte Nederlandse
arbeiders voor inzet in het oosten dienstverplicht moeten worden. 142 De NOB krijgt te horen
dat “auf Wunsch der SS” de dienstverplichting in wordt gevoerd. 143 Dit is direct in strijd met
het principe van vrijwilligheid dat gehanteerd zou moeten worden in de NOC. Naast dit
‘morele’ probleem moet de NOB nu zelf als werkgever gaan optreden van dienstverplichte
arbeiders, wat nog eens bemoeilijkt wordt door onoverzichtelijkheid binnen de administraties
van de NOB en NOC.
Heerema verstuurt op 25 mei vanuit Den Haag een officiële brief van de Nederlandse Oost
Bouw gericht aan de regionale arbeidsbureaus. Deze bureaus zijn verantwoordelijk voor de
oproep en verzameling van arbeidskrachten. De brief is geadresseerd aan “den Heer
Directeur-generaal van het Rijksarbeidsbureau Scheepvaarthuis”, om doorgestuurd te worden
naar de verschillende regiobureaus. In de brief vraagt Heerema nadrukkelijk “om de quota
benodigde mannen te leveren”. Heerema wil dat er elke maandag en donderdag vóór 12 uur
200 man verzameld worden in de Linnaeusschool in de Linnaeusstraat 8 in Rijswijk. Heerema
heeft haast daar “de WVHA te Berlijn, alsmede de hoogste SS-instanties in Nederland
voortdurend pressie uitoefenen op de Nederlandse Oostbouw N.V. om zoo spoedig mogelijk
het vereischte aantal SS-frontarbeiders voor den inzet in het Oosten vol te krijgen”. 144
Hoewel Heerema bezig is met de FAU-contracten, stuurt hij op 5 mei nog een brief aan de
leiding van de Witschaftseinsatz Ost, of Versorgunswerk te Berlijn. Hierin vraagt hij of deze
instanties interesse hebben in Nederlandse arbeidskrachten. 145 Hij richt zich hierbij direct tot
deze Duitse instanties, zonder tussenkomst van het Ostmi. Malletke schrijft naar aanleiding
hiervan op 13 mei een protestbrief naar Krantz, de directeur van de NOC, waarin hij stelt dat
Heerema niet via de juiste kanalen heeft gehandeld over zaken die binnen het ministerie
141
Tummers 5.4.1943 aan Krantz, Heerema, J. Postma, en P.J. Maitland. “in aansluiting op een bespreking op
zaterdag 3 april 1943 met den Heer I. Heerema betr. bovenstaand crediet (Notitie betreffende Financieel
Programma SS F.A.U. 175 voor NOB), NIOD, 176.76; Brief Heerema aan Krantz, 6.4.1943, NIOD, 176.76.
142
B.A. Sijes, De Arbeitsinzet, de gedwongen inzet van Nederlanders in Duitsland, 1940-1945, 478.
143
“Verantwortung”, 1.6.1943, NIOD, 176.76.
144
Brief Heerema aan Dir.-gen. Van het Rijksarbeidsbureau Scheepvaarthuis, 25.5.43, NA-CABR, dossier t.n.v.
P.S. Heerema.
145
Brief Heerema aan Leitung des Witschaftseinsatz Ost GmbH Berlijn, Schöneberg, Salzburgerstrasse 12,
5.5.1943, NA-CABR, dossier tnv. P.S. Heerema.
45