Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

laatste als “wederzijdsche antipathie”. Zij verschillen van mening over de denk- en werkwijze
binnen de SS. Heerema zegt daar over: “Feldmeyer’s idee van verbreiding der S.S.-gedachte
was een geheel andere dan de mijne. Niet door overtuiging en redelijkheid, maar door voor
het politiecorps onder Duitschen druk verplicht te stellen massavergaderingen. Die
spreekbeurten deed hij altijd zelf en verbood hij mij nog ooit eenig contact te zoeken.” 55
Feldmeijer is een harde, beruchte politieman terwijl Heerema de zaak meer academisch en
vanaf ‘intellectuele hoogte’ bekijkt. 56
Heerema laat zich niet afschrikken door het verbod van Feldmeijer. In de afwezigheid van de
Voorman krijgt Heerema de gelegenheid om op 12 en 13 juni voor de laatste keer in het
openbaar te spreken. Op de eerste datum is Heerema “redner” op een bijeenkomst van de
Nederlandse SS. Hier worden politieke en staatkundige vraagstukken besproken. Na de
voordracht door een onbekende SS’er is er ruimte voor vragen. Heerema stelt; “die Antworten
sind so unbefriedigend, dass mündlich auf die Sache näher eingegangen wird und eine
„Debatte“ entsteht“. De vragen gaan over cruciale zaken als de rol van de Nederlandse SS op
politiek gebied en de vraag of Nederland aangesloten bij Duitsland zou moeten worden.
Heerema merkt tot zijn afschuw op dat er “unglaublichen sich widersprechenden
Bemerkungen”. Hij praat hierover met ‘SS-formungsleiter’ van het ‘Sippenamt’ Ten Kate. Het
Sippenamt is verantwoordelijk voor de controle op genealogie en raszuiverheid. Ten Kate
meldt hem dat de Nederlandse SS zich in een “Zwangslage” bevindt en dat de vereniging
binnen de NSB eerder veracht dan bemind wordt. Dat de NSB bijvoorbeeld zeer weinig
interesse in deze avond heeft, blijkt uit de lage opkomst van NSB’ers. Bovendien, zegt Ten
Kate, weigert de NSB joden die werkzaam zijn bij de propaganda-afdeling van de NSB te
verwijderen “da es doch solch prima Kräfte wären”. Ten Kate stelt voor dat de SS zich als een
cel in de NSB inbouwt en zodoende ‘tegen de stroom inwerkt’. Heerema’s mening komt niet
ter sprake. 57
Op de tweede en laatste gelegenheid geeft Heerema een na de oorlog in krantenartikelen vaak
geciteerde spreekbeurt in het theater Odeon op de Haagse Herengracht. Hier spreekt hij van
een “scheppend Arisch ras” tegenover een “parasitair Joods ras”. “Waar het Jodendom
overheerscht, zal het Arische volk ten gronde gaan. Daarom moet in elk Arisch land de
Joodsche kwestie opgelost worden”. 58
55 Rapport, 9, NIOD, DOC I.653.1;
56 Rapport, 12, NIOD, DOC I.653.1;
57 “Versammlung der Niederlandischen SS” 12.6.1941, NIOD, DOC I.653.17
58 Heerema’s lezing in het Haagse Odeon 13.6.1941, NIOD, Krantenknipsels KA-I.3005.
22