Pieter Schelte Heerema - Igitur - Universiteit Utrecht

Deense en Scandinavische vrijwilligers een zware training ondergaan. Heerema meent dat de
harde behandeling nog geaccepteerd kan worden vanwege de ervaring van Duitse zijde. De
“laatdunkende houding” zorgt echter voor een regelrecht “anti-duitsche” stemming. De
Duitsers maken volgens Heerema “van de voor hen strijdende vrijwilligers, vijanden en
toekomstige tegenstanders”. 81
Volgens Heerema is het hier dat hij voor het eerste het ware gezicht van de Duitsers leert
kennen. Heerema’s vertrouwen in de Duitse beloften “Nederland na den oorlog te zullen
ontruimen en als gelijk berechtigde te erkennen”, was “ernstig geschokt”. 82 Heerema’s hoge
verwachtingen van het “eerlijk spel, dat de Duitsers met ons [zouden] spelen”, bleek niet in de
opleiding en aan het front. Van de ‘Rassische’ gelijkwaardigheid bleek niets in de praktijk.
Heerema vindt dat de vrijwilligers de enigen zijn die “metterdaad iets deeden voor de
toekomstige vrijheid van hun land”. Volgens Heerema “zou ieder individu van dit Rijk,
onafhankelijk van zijn nationaliteit of moedertaal, gelijkberechtigd zijn”. Heerema begint naar
eigen zeggen vanaf deze tijd in te zien, “dat het Duitsche volk rassisch niet dàt was waarvoor
het zich uitgaf … en niet voor arische belangen, maar voor een Duitse hegemonie streed”. De
geleidelijke verandering van zijn pro-Duitse houding wordt zo in een racistisch idioom
verwoord. Heerema’s boekenwijsheid over ‘de Duitsers’ bestaat uit een beeld van
“ridderlijkheid, grootmoedigheid en dapperheid”. Dit beeld wordt “thans aan de praktijk
getoetst, en vernietigd.” Hij gaat verder: “Hun bespottelijke arrogantie het ‘Herrenvolk’ van
Europa te willen zijn, hun cynische leugenachtigheid en verachting voor recht en redelijkheid,
hun inferioriteitscomplex, zich manifesteerend in brallende overmoed bij succes en kruiperige
wankelmoed bij tegenslag, hun onridderlijkheid en corruptie, al deze dingen deden mij
geprononceerd anti-Duitsch uit de Waffen SS terugkomen, wel nog met de hoop op een
gematigd Duitsch succes in het Oosten, maar met een compromis in het Westen en een
ontruiming van Nederland.” 83
81 De ‘harde behandeling’ van niet-Duitse vrijwilligers komt terug in het boek van G.H. Stein, The Waffen SS;
Hitler’s elite guard at war 1939-1945, 154-5. Vooral de Vlamingen moesten het ontgelden bij de Duitse
opleiders.
82 Rapport, 15, NIOD, DOC I.653.1.
83 Verdediging, 4, NIOD, DOC I.653.2
29