Untitled - giriş

Bu durum Kur’an’ın hüküm vazında uygun ortam ve şartları gözettiğini
göstermektedir. Ama buradan hareketle zaman ve mekânın değişmesiyle ahkâmın da
değişebileceği anlamı çıkarılmamalıdır. Bu yöntemi durumsallık 93 kavramıyla ifade
edebiliriz. Kur’an’ın belirli bir çevreyi ve muhatablarını dikkate alması çevre
koşullarının kendisini dayatması anlamına gelmemektedir. Zira Kur’an olguları
dikkate alarak onlarla atbaşı bir tarzda giderken kendi istediği yöne doğru o toplumu
çekmiş ve sürüklemiş, tevhid esaslarını kısa sürede yerleştirerek seçkin bir toplum
inşa etmiştir. Bu durum onun koşulları dikkate alarak daima aktif bir pozisyonda
olduğuna işaret eder.
IV-Nüzûl Sebepleri ve Tarihselcilik
Kur’an’ı Kerim’in nazil olduğu ortamı resmeden ve o sosyolojik ortam
hakkında bilgi veren nüzûl sebepleri, tarihselcilik tartışmalarında en çok başvurulan
konulardandır. Bu konu sadece modern tartışmalarda gündeme gelen bir konu
olmayıp, Đslam düşünce tarihinde ve Kur’an tefsirinde üzerinde özellikle durulan
konulardan biridir.
Nüzul sebeplerinin tarihselcilikle ilişkisi, kanaatimizce ‘’nüzûl sebebi’’
tamlamasındaki ‘’sebep’’ sözcüğüne yüklenen anlamla doğrudan irtibatlıdır. Buradan
hareketle olguların ayetlerin teşekkülündeki rolüne geçilerek, olgu-nass diyalektiği
çerçevesinde konu ele alınıp incelenmektedir. Biz de bu durumu tartışmak istiyoruz.
Felsefî olarak sebep sözcüğü ‘’gerçek neden (illet), bir şeyi etkileyen,
oluşturan, doğuran; gerçek etkilere ve değişmelere yol açan etkileme’’ 94 anlamlarına
gelir. Felsefî anlamından hareketle bazı tarihselci düşünceye sahip aydınlar, ayetlerin
inişi esnasında meydana gelen olayları ve sorulan soruları, o ayetlerin inişini
gerektiren zorunlu bir sebep, o ayetleri doğuran gerçek neden olarak görürler. 95 Yani
olaylar olmasaydı veya o sorular sorulmasaydı o ayetler bugün elimizde olmayacaktı.
Mesela Hz. Peygamber döneminde insanlar, Peygamberimize yetimler hakkında, 96
kadınların özel durumu, 97 haram aylardan, 98 ruh 99 v. d. konularda sorular sormuşlar
Yüce Allah da bu sorulara cevap vermiştir. Buradan hareketle Kur’an’ın tarih üstü
93 Kırca, Calal, Tenzil Yönteminin Tarihselliği Problemi ve Kur’an Yorumlarına Olan Etkisi, Kur’an Mesajı İlmî
Araştırmalar Dergisi, Aralık 1997, sa:2, s.53.
94 Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, s.118.
95 Hanefî, Hasan, Aksiyom Bilimi Olarak Hermenötik, çev: Dücane Cündioğlu, Tezkire Dergisi, sa:11-12; Aralık
1997, Anakra, s.53.
96 Bakara, 2/220.
97 Bakara, 2/222.
98 Bakara,2/217.
99 İsra, 17/85. Bu konuda diğer sorular ve Allah c.c verdiği cevaplar için bkz., Bakara, 2/189, 215, 219,220;Maide,
4/5; A’raf, 7/187; Kehf, 18/83; Taha, 20/105.
52