Untitled - giriş

olmasın diye (Allah böyle hükmetmiştir.” 127 ayetinden hareketle toprakları dağıtması
halinde bunun zenginler arasında dönüp dolaşan bir güç/servet olacağını ve
“onlardan sonra gelenler” 128 ayetinin kendilerine hak tanıdığı sonrakilere de bir şey
kalmayacağını düşünerek toprakları haraca bağlayıp eski sahiplerinde bıraktı ve
bütün Müslümanlar için bir irad kaydetti. Sahabe de buna muvafakat etti. 129
Sonuç olarak söylemek gerekirse bu ictihadında Hz. Ömer salt maslahat
düşüncesiyle ayeti uygulamaktan vazgeçtiği veya hüküm değişikliğine gittiğini
söylemek pek mümkün gözükmemektedir. Çünkü O, ganimet ayetini anlarken 130 fey
ayetleriyle 131 beraber yorumlamaktadır. Yani Hz. Ömer bir ayetin hükmünü
uygulamazken başka ayetlerin hükmünü uygulamaktadır. Bu uygulamasında Hz.
Ömer’in maslahata göre hareket ettiğini inkar etmek mümkün değildir. Bu topraklar
eğer savaşa katılanlara dağıtılsaydı toprak ağaları ortaya çıkacak, ahalinin kölelik
statüsü nesilden nesile devam edecek, daha sonra gelenlere bir şey kalmayacak,
kısaca sosyal adalet, ekonomik dengeler ve güvenliğin temini açısından şiddetli bir
sıkıntı meydana gelecekti. Bütün bunlar nassla çatışan bir maslahat durumunu
yansıtan hususlar değildir. Devlet başkanı çeşitli alternatifler içinde toplumun
yararına olabilecek en uygun çözümü bulmak için tasarrufta bulunmuştur.
b- Müellefe-i Kulûbün Zekat Hissesi
Kur’an-ı Kerim Tevbe sûresinin 60. ayetiyle zekatın verileceği yerleri sekiz
sınıf olarak belirlemiştir. Bunlardan birisi de müellefe-i kulûb’tur. Ayette açıkça
belirlenmiş olmasına rağmen Hz. Ömer’in maslahat gereği bu sınıfa zekatı kestiği
iddia edilmiş buradan hareketle de maslahatın gerektirmesi halinde nassla sabit
olmuş hükümlerin değişebileceği ya da askıya alınabileceği iddia edilmiştir. Bu
konudaki tartışmalara geçmeden önce kaynaklarımızda zikredilen olayı nakletmek
istiyoruz.
Rasûlullah’ın (s. a. v. ) zekattan kendilerine hisse verdiği müellefe-i kulubdan
Uyeyne b. El-Hısn ile Akra’ b. Habis, Halife Hz. Ebubekir’e gelerek, boş bir arazinin
kendilerine tahsis edilmesini taleb ettiler. Hz. Ebubekir de uygun görüp istedikleri
yeri kendilerine verdi. Ellerine buna dair bir belge verdi ve Ömer’i de buna şahit
yaptı. Onlar, o sırada mecliste bulunmayan Ömer’e başvurdular. Hz. Ömer belgeyi
ellerinden alıp imha etti ve: “Rasûlullah zamanında Müslümanlar az olduğu için
gönlünüzü telif ediyordu. Bugün ise Allah, Đslâm’ı sizin gibilere muhtaç olmayan bir
duruma getirdi. Gidin elinizden geleni yapın. Allah sizi korumayacaktır, dedi. Onlar
127 Haşr, 59/7
128 Haşr, 59/7
129 Cessas, Ebubekr Ahmed b. Ali, Ahkamu’l-Kur’an, Daru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut trs.,III,430.
130 Enfal, 8/41.
131 Haşr, 59/7-10.
59