Untitled - giriş

Kadını bu koşullar altında bulan Đslâm dini, onun hem sosyal hem de hukûkî
konumunda önemli değişiklikler yapmıştır. Herşeyden önce Kur’an, insan olması
bakımından kadını erkekle eşit bir varlık olarak görür. Yüce Allah insanı, kadın
erkek diye herhangi bir ayırım gözetmeksizin diğer varlıklardan üstün kıldığını
beyan eder. 178 Kur’an’a göre insan olarak üstün yaratılma açısından kadın-erkek,
renk, ırk ve bölge farklılığı gözetmeksizin bütün insanlar eşittir. 179 Yine Kur’anî
hakikate göre, insanlar arasındaki farklılık takvaya; yani kulluk bilincinin
üstünlüğüne bağlıdır. 180 Kur’an çoğu kez fazilet ve takva sahiplerinden bahsederken
erkek ve kadınları ayrı ayrı zikreder. 181
Kur’an’ın kadınlar hakkında getirdiği bazı hükümler modern dönemde
tarihsellik tartışmalarında öne çıkmaktadır. Bu konuda Kur’an’ın diğer konularda
olduğu gibi kadın konusunda da getirdiği hükümlerin nazil olduğu dönemin Arap
toplumuna özgü hükümler olduğu, bugünkü modern toplumlarda uygulanmasının
mümkün olmadığı iddia edilmiştir. Ayrıca Kur’an’ın tüm zamanlar için geçerli
olacak nihaî adımlar atmış olmayıp, m.7. yüzyıl Arap toplumsal gerçekliğinde
atılabilecek adımları attığı, sınırsız evlilik hakkına sahip erkeği dört kadınla
sınırlandırdığı ve tek eşliliği hedef gösterdiği, mirasta hiçbir hakkı olmayan kadına
erkek kardeşinin yarısı kadar pay verdiği, ticarî meselelerden anlamayan kadını
yapacağı şahitliklerde erkeğin yarı değerinde saydığı, Kur’an’ın başlatmış olduğu bu
iyileştirme sürecinin devam etmesi gerektiği de iddia edilmiştir. 182 Biz bu çalışmada
tarihselcilerin önemle üzerinde durdukları çok eşlilik, kadının miras hakkı ve
şahitliği konularını ele alıp değerlendirmek istiyoruz.
a-Çok Eşlilik
Kur’an’ın tarihsel bir metin olduğunu ve ona tarihselci bir yöntemle
yaklaşılması gerektiğini belirten Fazlur Rahman çok eşlilik konusunda şu iddialarda
bulunur: Kur’an’ın ıslahata yönelik en önemli adımları kadınlar ve kölelik
178 “Andolsun biz, Adem oğullarına (güzel biçim, mizaç ve aklî kabiliyetler vermek suretiyle) çok ikram ettik,
onları karada ve denizde (hayvanlar üzerinde) taşıdık.Onları güzel rızıklarla besledik ve onları yarattıklarımızın
birçoğundan üstün kıldık.” İsra,17/70
179 Nasıf, Fatıma Ömer, a.g.e., s.70.
180 Hucûrât, 39/13.
181 “Müslüman erkekler ve Müslüman kadınlar, mü’min erkekler ve mü’min kadınlar, Allah’a itaat eden erkekler
ve Allah’a itaat eden kadınlar, doğru olan erkekler ve doğru olan kadınlar, sabreden erkekler ve sabreden
kadınlar, Allah’tan korkan erkekler ve Allah’tan korkan kadınlar, sadaka veren erkekler ve sadaka veren kadınlar,
oruç tutan erkekler ve oruç tutan kadınlar, namuslarını koruyan erkekler ve namuslarını koruyan kadınlar, Allah’ı
çok zikreden erkekler ve Allah’ı çok zikreden kadınlar, işte Allah, bunlar için büyük bağış ve ödül hazırlamıştır.”
Ahazab, 33/15.
182 Bu düşüncelerin savunulduğu çalışma için bkz., Vedud Muhsin, Âmine, Kur’an ve Kadın, çev: Nazife Şişman, İz
Yayıncılık, İstanbul 1997, s.135-150.
66