Untitled - giriş

öyle değildir, hatta ev işlerinde erkeğin hafızasından onun hafızası daha güçlüdür.
Yani erkek olsun kadın olsun önem verdiği ve çok meşgul olduğu işleri hatırlaması
insan yapısındandır. Bu durum asrımızdaki bazı yabancı kadınların malî işlerle
iştigaliyle çelişmez. Çünkü bu durum azdır, çok değildir. Umûmî hükümler ise ancak
eşyadaki çokluğa ve asla göre gerekçelendirilir.” 279 Kadındaki unutma zaafiyetini
onun ilgi alanıyla açıklayan bu görüşe göre, kadın da ticarî işlerin içine girip bu
konularla ilgilendiği takdirde bu zafiyetin ortadan kaldırılması nedeniyle onun
şahitliği erkeğe denk sayılacaktır.
Tarihselci yöntemi benimseyen Müslüman düşünürlerin kadının şahitliğiyle
ilgili nassı, tarihsel arkaplan çerçevesinde yorumlayıp değerlendirmektedirler. Bu
düşünürler kadındaki unutma zafiyetinin yalnız ekonomik alanla ilgili ve kadının o
günkü şartlarda ekonomik hayatla direkt ilgilenmemesinden doğan geçici bir zafiyet
olduğu kanaatindedirler. “Bir erkek yerine iki kadının şahadeti neden Şayet biri
unutursa diğer kadının ona hatırlatması için. Bu durum, peygamber döneminde
Arabistan’ın sosyolojik çerçevenin açık bir izahıdır ve mümkün olduğunca doğru
delil ortaya koymada ısrar anlamını taşır. Bu emrin uygulanması Müslüman’ın bugün
özellikle utanç duyacağı kadar çok zor mudur” 280 “Burada bir erkek yerine iki kadın
şahit tutulmasının nedeni, o günlerde bu tip alış-verişlerde kadınlar genel olarak şahit
tutulmaya alışkın olmadıkları için erkeklerden çok daha ‘unutkan’ olacakları kabul
edilmiştir. Kadının şahitliğinin erkeğinkinden daha az kıymetli sayılması, kadının
ticari işlerde hafızasının daha zayıf olmasına bağlandığı için kadılar bu konuda
alışkanlık kazanınca ki bu yanlış bir şey olmamakla beraber toplumun yararına
olduğu için, onları şahitliği de erkeklere denk sayılabilir.” 281 Fazlur Rahman, Kur’an
nasslarının nüzûl dönemi sosyolojik yapısı içerisinde değerlendirmenin yeterli
olmayıp, aynı zamanda Kur’an’ın toplumsal değişimdeki hedeflerinin de dikkate
alınarak yorumlanması gerektiğini belirtir. “Kadınların ne kadar zihnî yetenekleri
gelişirse gelişsin, onların mahkemedeki şahadeti erkeğinkinden değersizdir demek,
Kur’an’ın toplumsal değişimdeki hedeflerine insafsız bir hakarettir. Bunun gibi diğer
hükümler de kıyaslanabilir.” 282 Mehmet Aydın’ın da benzer argümanlarla kadının
şahitliğiyle ilgili ayeti yorumladığını görüyoruz. Aydın’a göre, Kur’an’ın geldiği
dönemlerde kadın iş ve ticaret hayatının dışında bulunuyordu. Dolaysıyla borçlanma
akdi gibi bir konuda, hakim önünde, çoğu teknik içerikli bilgileri değerlendirip
hukûkî açıdan hükme esas olacak şekilde ileri sürmekte zorluk çekecekti Đşte bu
279 Rıza, M. Reşit, Tefsiru’l-Menar, III, 124-125.
280 Fazlur Rahman, İslamî Çağdaşlaşma; Alanı, Metodu ve Altarnatifleri, s.318.
281 Fazlur Rahman, Ana Konularıyla Kur’an, s.103.
282 Fazlur Rahman, İslâm ve Çağdaşlık, s.84.
82