Untitled - giriş

erkeğin aynı anda nikahı altında bulundurabileceği eşin en üst sayısının kaç
olacağıdır. Müfessirlerin kahir ekseriyeti en üst sayının dörtten fazla olamayacağını
belirtirken 193 bazısı, ayetin dilsel yapısından ve Hz. Peygamber’in dörtten fazla eşle
aynı zamanda nikahlı oluşundan hareket ederek bu sayının dörtle de sınırlı
olmayacağını belirtmişlerdir. 194 Kurtubi, kaç eşle evlenileceği konusunda ayetin
herhangi bir sınırlama getirmediğini ileri süren kimselerin Rafızîler ve Zahirîlerin
bazıları olduklarını, bu görüş sahiplerinin Arap dilini ve sünneti bilmediklerini, aynı
zamanda ümmetin icmaına da muhalefet ettiklerini belirtir. Ayrıca Kurtubî,
sahabeden veya tabiinden hiçbir kimsenin dörtten fazla eşle evlendiklerinin
nakledilmediğini, aksine Hz. Peygamber’in beş hanımla evli olarak Đslam’ı kabul
eden Nevfel b. Muaviye’ye birisini bırakmasını ve benzer durumda olan bazı
sahabeye de dörtten fazla eşlerini boşamalarını emrettiğine dair rivayetlerin
bulunduğunu kaydeder. 195 Kurtubî, Hz. Peygamber’in dörtten fazla eşi aynı zamanda
nikahı altında bulundurmasının, ona ait özel bir durum olduğunu belirtir. 196
Muhammed Hamidullah, Hz. Peygamber’in dörtten fazla olan eşlerini boşamasının
onun açısından bir zulüm ve gaddarlık olacağını; yeni doğmakta olan Đslam dininin
kabilecilik bağları oldukça kuvvetli olan bir toplumda yayılması için Hz.
Peygamber’in çok eşliliğinin önemli bir işleve sahip olduğunu; kadınlarla ilgili bazı
Đslamî kaide ve esasların öğretilmesinde Hz. Peygamber’in eşlerinden yardım
aldığını ve onların Müslüman kadınların hukuk danışmanı olarak görev yaptıklarını
belirterek, Hz. Peygamber’in dörtten fazla evlenmenin yasaklanmasından sonra da bu
eşlerini nikah altında bulundurmasının işte bu nedenlerden dolayı olduğunu
kaydeder. 197
Nisa sûresinin 3. “Eğer yetim kızlar hakkında âdil davranmaktan korkarsanız
size helal olan (başka) kadınlardan ikişer, üçer, dörder alın. Onlar arasında da adaleti
sağlayamamaktan korkarsanız bir tane alın; yahut ellerinizin altında bulunan
cariyelerle yetinin……” ayetini, aynı surenin 129. “ne kadar isteseniz de kadınlar
arasında adaleti temin edemezsiniz…. .” ayetiyle beraber mütalaa ederek ilk ayette
adaleti sağlama şartıyla çok eşliliğin hela kılındığını, sonraki ayette ise adaleti
teminin mümkün olmadığı belirtilerek iki ayet arasında bir çelişki/müşkil olduğu
belirtilerek Kur’an’ın açıkça çok eşliliği reddettiği şeklinde bir sonuca
ulaşılmaktadır. 198
193 Önceki kaynaktaki müfessirlere bkz.
194 Razî, Fahrudddin, et-Tefsiru’l-Kebir, III,487-488.
195 İbn Mace, Nikah, 40; Tirmizi, Nikah, 33.
196 Kurtubî, Ebu Abdillah, Muhammed b. Ahmed, el-Cami’ li Ahkami’l Kur’an, V, 17.
197 Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, II, 669-670.
198 Jansen, J.J.G., Kur’an’a Yaklaşımlar, s.171.
68