Untitled - giriş

gerçekleşir. Aksi takdirde, insanlar kötülüğü ortadan kaldırmak için hep şer yollarını
seçerler ki böylece şer giderek artar. 297
Đslâm hukûkunda cezaî müeyyideler çeşitli açılardan ayırımlara tabi tutulur.
Bunlardan en çok bilinen ayrım, had, kısas-diyet ve ta’zir şeklinde olanıdır. Bu
tasnifin bir başka görünümü de cezaların, Şari’ tarafından belirlenenler ve kulların
(yetkili mercilerin) takdirine bırakılanlar şeklinde ikiye ayrılıp, birinci kısmın da
kendi arasında had-kısas şeklinde tekrar ikiye ayrılarak yapılan şeklidir. 298 Had
denilen cezalardan Kur’an’da dört tanesinin zikredildiğini görüyoruz:
1. Zina edene 100 sopa (celde) vurulması
2. Đffetli bir kadına zina iftirasında bulunan kişiye seksen sopa vurulması ve
ayrıca şahitliğinin kabul edilmemesi, 299
3. Silahlı gasp, yol kesme ve eşkiyalık gibi suçları işleyenlerin öldürülmesi,
asılması, el ve ayaklarının çapraz kesilmesi veya sürgün edilmesi, 300
4. Hırsızın elinin kesilmesi. 301
Görüldüğü gibi Kur’an ceza hukukuna dair son derece az hüküm koyarak, bu
alanda insanlara geniş bir hareket imkânı bırakmıştır. Biz burada bu cezaların hepsini
ele almayıp tarihselcilik tartışmalarında sıkça gündeme gelen bedenî cezalardan
sadece el kesme cezası üzerinde durmak istiyoruz. 302
El Kesme Cezası
Konuyla ilgili ayetlerde şöyle denilmiştir: “Hırsızlık eden erkek ve kadının,
yaptıklarına karşılık bir ceza ve Allah’tan (başkalarına) bir ibret olmak üzere ellerini
kesin. Allah izzet ve hikmet sahibidir. Kim bu haksız davranışından sonra tevbe eder
ve durumunu düzeltirse şüphesiz Allah onun tevbesini kabul eder. Allah çok
bağışlayıcı ve esirgeyicidir.” 303 Ayet son derece açık olup herhangi harici bir desteğe
ihtiyaç duyulmaksızın anlaşılacak niteliktedir. Burada hırsızlık yapan ister erkek,
isterse kadın olsun bu eylemin karşılığı Allah’tan ibret verici bir ceza olarak ellerinin
kesilmesidir.
Kur’an’ın gayeleri ve Hz. Peygamber’in görev yaptığı sosyolojik çevrenin
dikkate alınarak ayetlerin anlaşılması ve yorumlanması gerektiğini belirten Fazlur
297 Ibn Âşûr, M. Tahir, Makasıdu’ş-Şeriati’l İslâmiyye, s.205.
298 Bardakoğlu, Ali, “Had”, DİA, İstanbul 1996, XIV, 547-548.
299 Nu^r, 24/4.
300 Mâide, 5/33-34.
301 Mâide, 5/38.
302 Bursa’da yapılan bir ilmî toplantıda Kur’an’daki bedenî cezaların tarihselliği konusunda oldukça yoğun
tartışmaların yapıldığını görüyoruz. Daha sonra bu tebliğler kitap olarak yayımlanmıştır. Bkz. Kur’an’ı Nasıl
Anlamalıyız Tartışmalı İlmî Toplantı, Rağbet Yayınları, İstanbul 2002, s.108-140.
303 Mâide, 5/38.
87