Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant

More documents

Recommendations

Info

dhe madje përgjegjësinë për arritjet e reja ia dedikonte Profesor Çabejt. “Pas vdekjes tragjike të Norbert Joklit – njohësit të rrallë të problemeve gjuhësore të shqipes, puna në hartimin e fjalorit të tij etimologjik pothuajse ra përgjithmonë në ujë, dhe vetëm Eqrem Çabej, nxënës i Joklit, ka mundur ta marrë mbi vete këtë detyrë të vështirë dhe ta kryej me sukses” 24 , shkruante Profesor Ajeti. Vendosja e jetës dhe veprës së Profesor Eqrem Çabejt në rrafshin historik të zhvillimit të gjuhësisë do të ishte një paraqitje mbase e zakonshme, sikur vepra e tij të mos shihej edhe në kontekstin e zhvillimit të dijes gjuhësore, në dritën e historisë së gjuhëtarëve shqiptarë. E parë në dritën e gjuhësisë së përgjithshme të kohës dhe asaj shqiptare, kontributi i Profesor Eqrem Çabejt na del i plotë, i saktë, e gjithsesi edhe i rëndësishëm për gjendjen e albanologjisë sot. Nuk me duket e qëndrueshme ndërkaq ndarja gjithsesi skematike që i ka bërë punës së Profesor Çabejt, duke e parë atë njëherë nga viti 1934-1945 dhe herën tjetër nga viti 1945-1980. Dhe kjo për arsye se në studimet e gjertashme del sikur Profesor Çabej deri pas Luftës së Dytë Botërore ishte vetëm një literat, kritik letrar, historian i letërsisë dhe folklorit, etnolog dhe përgjithësisht popullarizues i albanologjisë. Kërkimet e tij prej gjuhëtari zakonisht identifikohen me sintezën e tij për etnonimin arbër 25 , me një pyetësor dialektologjik 26 të përgatitur në Romë gjatë qëndrimit të tij në kohën e Luftës së Dytë Botërore, dhe më pak me dialektologun, disertacioni 27 e të cilit duke mos u botuar madje as në serinë e veprave të plota në Prishtinë për shumë kohë ka mbetur i panjohur dhe i pastudiuar në përmasën e studimit të veprave të tjera. Vetëm pas vdekjes së Profesor Çabejt, prej letërkëmbimit me Profesor Jup Kastratin, është kuptuar se ai, gjatë viteve sa qëndroi në Romë, me gjasë një fond leksikor të mbledhur vite më parë e bëri objekt studimit të tij dhe këtë e bëri madje në gjuhën gjermane 28 , ndërsa ka arsye të mjaftueshme të besohet se edhe studimet bazë për “Mesharin” e Buzukut 29 i kishe bërë po në këtë kohë. Pavarësisht nga këto të dhëna të 24 “Vështrim i punës në studimet etimologjike të gjuhës shqipe”, Shqiptarët dhe gjuha e tyre, ASHAK-SGJL, Botime të veçanta, Libri 10, Prishtinë, 1994, f. 141. 25 Shih, Eqrem Çabej, Për gjenezën e literaturës shqipe (Pour la genèse de la littérature albanaise), “Hylli i dritës”, Shkodër, 1938. 26 Shih, Atlasi gjuhësor shqiptar (Atlas linguistique albanais). Pesë fashikuj. Pyetësor 1-2578 çështje. Romë, Grottaferrata. 1943 (Imprimé, en 5 fascisles, questions 1-2578, Grottaferrata). “Atlasi gjuhësor shqiptar” është një pyetësor (kuestionar) që përmban gjithsecili 2578 pyetje; të pesë fashikujt përbëjnë një “tërfulë” mjaft voluminoze”. (Eqrem Çabej, Letër Jup Kastratit, Tiranë, 24.VII.1963). Ky pyetësor u botua, por nuk qarkulloi. Sipas albanalogut Carlo Tagliavini në “Rivista d’Albania”, viti II, fash. 2, f. 186, Romë, qershor 1941, “Atlanti gjuhësor i shqipes” u projektua të hartohej nga katër bashkëautorë: Prof. Clemento Merlo, prof. Matteo Bartoli, prof. Carlo Tagliavini, prof. Eqrem Çabej, dhe të botohej nga Qendra e Studimeve Shqiptare pranë Akademisë së Shkencave të Italisë, në Romë, më 1940. – Shih edhe: “Atlanti gjuhësor shqip” te revista “Shkëndija”, viti III, nr. 5, f. 43, Tiranë, mars 1943. 27 Italoalbanische Studien (Studime italo-shqiptare). Disertation zur Erlangung des Doktorgrades an der Universität Wien. 1933. 143 f. (të daktilografuara). Me këtë punim, Çabej fitoi titullin e doktorit në filozofi. Udhëheqës shkencor qenë prof. Paul Kretschmer dhe Norbert Jokl. 28 Beiträge zur albanische Wortkunde (Kontribute për historinë e fjalëve të shqipes), 700 f. Mbledhur materiali gjatë viteve 1935-1941, shkruar gjatë periudhës 1941-1957. Dorëshkrim gjermanisht. Ruhet në arkivin personal të prof. Eqrem Çabejt, Tiranë. 29 Studimi i pari i Profesor Çabejt për Buzukun është një dorëshkrim me titull: Gjuha dhe dialekti i Gjon Buzukut (La langue et le dialecte de Gjon Buzuku) 180 f. (të daktilografuara).
panjohura edhe po të bëhet një tipologji e punës së Profesor Çabejt, kufiri i vitit 1945 do të shtyhej së paku deri në vitin 1949, sepse kontributi i tij gjuhësor me dy dispensa për “Albanologjinë” dhe “Linguistikën” nuk ndryshon rrënjësisht kërkimet serioze të tij në fushë të gjuhësisë. E gjithë kjo nuk lë mangut gjë në studimin e veprës së Profesor Çabejt nga Profesor Idriz Ajeti. Në kronologjinë e paraqitjes së plotë të saj ajo është vendosur në vendin që i takon. Në këtë linjë Profesor Ajeti ka caktuar kufij të qëndrueshëm, jo vetëm për disa nga hipotezat e vendit të formimit të popullit shqiptar e të gjuhës shqipe, të cilat edhe vetë ai ia ka plotësuar me punën e tij prej albanologu, por edhe të dy veprave themelore të tij: Shumësi i singularizuar dhe Studime etimologjike në fushë të shqipes. Për të parën theksonte sa “ka peshën e vet të madhe, qoftë në fushën e morfologjisë së shqipes, qoftë edhe në lëmin e studimeve etimologjike të gjuhësisë shqiptare» 30 , ndërsa të për të dytën, kryeveprën e gjuhësisë shqiptare Studime etimologjike në fushë të shqipes, Profesor Ajeti shkruante: “Çabej, pasi kishte bërë në mënyrë të thukët e kritike analizën e punës së kryer në fushën e studimeve etimologjike të studimeve të mëparshme, me argumente dhe bindshëm kontestoi një varg zgjidhjesh të etimologëve të mëhershëm, qoftë për shkaqe të mungesës së objektivitetit, qoftë për shkaqe të mosnjohjes së mjaftueshme të gjuhës shqipe, qoftë, më në fund për shkak të mangësive në punën metodologjike, a në parimet mbi të cilat mbështeste teorinë e tij gjuhësore duke i përforcuar me të madhe të dhënat e reja – shpjegimet e veta» 31 . Me rastin e vdekjes së Profesor Çabejt dhe me rastin e shënimit të përvjetorëve të lindjes a të vdekjes së tij, Profesor Idriz Ajeti e ka vlerësuar kontributin e veprës së tij, si një monument historik, gjuhësor e kulturor. “Vepra e tërësishme e Çabejt, shkruante Profesor Ajeti, shënon një kontribut të pazëvendësueshëm në studimet e historisë së gjuhës dhe kulturës shqiptare. Ndërsa duke vlerësuar karakterin historik të personalitetit të tij në historinë e popullit shqiptar Profesor Ajeti shprehej: “Te Eqrem Çabej kemi bjerrë patriarkun e gjuhës sonë, të lidhur ngushtë për truallin, popullin shqiptar dhe gjuhën e tij, vepra e të cilit do të mbetet e gjallë ndër ne si sot si në ditët që do të vijnë” 32 . III. 2. Për Mark la Pianën dhe albanologët e tjerë të botës shqiptare Gjatë shumë vjetëve të punës së Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, Profesor Idriz Ajeti para seminaristëve ndërkombëtarë dhe vendorë, ka sjellë një numër studimesh themelore për albanologë të arealit kombëtar dhe të huaj. Krahas studimeve për Profesor Eqrem Çabejn, në studimet, recensionet dhe kumtesat e tij ai ka paraqitur edhe dy tekste me vlerë: kumtesën “Mark La Piana në studimet e gjuhësisë shqiptare” 33 dhe recensionin thellues “Një ndihmesë në fushën e leksikologjisë Tiranë, 1954. (Dorëshkrim. Arkivi i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, Tiranë). 30 «Eqrem Çabejt: “Shumësi i singularizuar në gjuhën shqipe”. Universiteti shtetëror i Tiranës, Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë, Tiranë, 1976, 216 f.» Gjurmime albanologjike. Nr. 2, f. 259-262, Prishtinë, 1968, f. 262. 31 “Vështrim i shkurtër i punës në studimet etimologjike të gjuhës shqipe”. Vepra, 3, ASHAK-SGJL, Libri i 16, Prishtinë, 1998, f. 253. 32 Shih, “Eqrem Çabej (1908-1980)”, In memoriam, në - Studime gjuhësore në fushë të shqipes, III, “Rilindja” Prishtinë, 1985, f. 264. 33 Shih, Vepra 5, ASHAK, Prishtinë, 2002, f. 71-76.
Page 1 and 2: Kthehuni tek albemigrant.com | Lajm
Page 3 and 4: Prishtine, 1979). Botimet e ketilla
Page 5 and 6: të një projekti letrar. Veprat e
Page 7 and 8: Ulesha më një gju Duke e futur b
Page 9 and 10: Mezi që kam kohë t’ju pyes Por
Page 11 and 12: Duke i bërë të hijshme e të sh
Page 13 and 14: Në oborrin e saj Në rrugën e ard
Page 15 and 16: Dhe në një vajtim të këtillë N
Page 17 and 18: Dhe të zbetë vetëm fëmijët shi
Page 19 and 20: Në zinxhirin pa krye Që nuk soset
Page 21 and 22: Kahmos / nga blerimi Dhe rri Hëna
Page 23 and 24: Trrupin tim nga i cili ende shpërt
Page 25 and 26: Jam tuta sola në dhomën time me i
Page 27 and 28: umbullaksisë së përmbushur me tm
Page 29 and 30: Këtu po plakemi Por ti ku po ndodh
Page 31 and 32: Që tymos në shuplakë Marius Chel
Page 33 and 34: letrare për poezi, prozë, darmatu
Page 35 and 36: Pranë rrjetave me kuvli Mbi bangat
Page 37 and 38: Të më përkëdhelë në ballë, I
Page 39 and 40: Marin Codreanu (1937) Fakt i ndrysh
Page 41 and 42: Me krahët e tyre plot gjeth E shnd
Page 43 and 44: BAKI YMERI (Biobibliografie) Român
Page 45 and 46: • duke diskutuar projektet fundam
Page 47 and 48: c. në fushë të leksikut dhe të
Page 49: jugosllavë dhe sllavë në përgji
Page 53 and 54: kumtesat dhe sesionet shkencore të
Page 55 and 56: Franc Mikloshiq. Në brezin e parë
Page 57 and 58: njihte, sa i përket mendimit të t
Page 59 and 60: elemente të historisë së përbas

Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?