Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant

panjohura edhe po të bëhet një tipologji e punës së Profesor Çabejt, kufiri i vitit 1945 do
të shtyhej së paku deri në vitin 1949, sepse kontributi i tij gjuhësor me dy dispensa për
“Albanologjinë” dhe “Linguistikën” nuk ndryshon rrënjësisht kërkimet serioze të tij në
fushë të gjuhësisë.
E gjithë kjo nuk lë mangut gjë në studimin e veprës së Profesor Çabejt nga
Profesor Idriz Ajeti. Në kronologjinë e paraqitjes së plotë të saj ajo është vendosur në
vendin që i takon. Në këtë linjë Profesor Ajeti ka caktuar kufij të qëndrueshëm, jo vetëm
për disa nga hipotezat e vendit të formimit të popullit shqiptar e të gjuhës shqipe, të cilat
edhe vetë ai ia ka plotësuar me punën e tij prej albanologu, por edhe të dy veprave
themelore të tij: Shumësi i singularizuar dhe Studime etimologjike në fushë të shqipes.
Për të parën theksonte sa “ka peshën e vet të madhe, qoftë në fushën e morfologjisë së
shqipes, qoftë edhe në lëmin e studimeve etimologjike të gjuhësisë shqiptare» 30 , ndërsa të
për të dytën, kryeveprën e gjuhësisë shqiptare Studime etimologjike në fushë të shqipes,
Profesor Ajeti shkruante: “Çabej, pasi kishte bërë në mënyrë të thukët e kritike analizën e
punës së kryer në fushën e studimeve etimologjike të studimeve të mëparshme, me argumente
dhe bindshëm kontestoi një varg zgjidhjesh të etimologëve të mëhershëm, qoftë
për shkaqe të mungesës së objektivitetit, qoftë për shkaqe të mosnjohjes së mjaftueshme
të gjuhës shqipe, qoftë, më në fund për shkak të mangësive në punën metodologjike, a në
parimet mbi të cilat mbështeste teorinë e tij gjuhësore duke i përforcuar me të madhe të
dhënat e reja – shpjegimet e veta» 31 .
Me rastin e vdekjes së Profesor Çabejt dhe me rastin e shënimit të përvjetorëve të
lindjes a të vdekjes së tij, Profesor Idriz Ajeti e ka vlerësuar kontributin e veprës së tij, si
një monument historik, gjuhësor e kulturor. “Vepra e tërësishme e Çabejt, shkruante
Profesor Ajeti, shënon një kontribut të pazëvendësueshëm në studimet e historisë së
gjuhës dhe kulturës shqiptare. Ndërsa duke vlerësuar karakterin historik të personalitetit
të tij në historinë e popullit shqiptar Profesor Ajeti shprehej: “Te Eqrem Çabej kemi
bjerrë patriarkun e gjuhës sonë, të lidhur ngushtë për truallin, popullin shqiptar dhe
gjuhën e tij, vepra e të cilit do të mbetet e gjallë ndër ne si sot si në ditët që do të vijnë” 32 .
III. 2. Për Mark la Pianën dhe albanologët e tjerë të botës shqiptare
Gjatë shumë vjetëve të punës së Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën Letërsinë dhe
Kulturën Shqiptare, Profesor Idriz Ajeti para seminaristëve ndërkombëtarë dhe vendorë,
ka sjellë një numër studimesh themelore për albanologë të arealit kombëtar dhe të huaj.
Krahas studimeve për Profesor Eqrem Çabejn, në studimet, recensionet dhe kumtesat e tij
ai ka paraqitur edhe dy tekste me vlerë: kumtesën “Mark La Piana në studimet e
gjuhësisë shqiptare” 33 dhe recensionin thellues “Një ndihmesë në fushën e leksikologjisë
Tiranë, 1954. (Dorëshkrim. Arkivi i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, Tiranë).
30 «Eqrem Çabejt: “Shumësi i singularizuar në gjuhën shqipe”. Universiteti shtetëror i
Tiranës, Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë, Tiranë, 1976, 216 f.» Gjurmime albanologjike. Nr. 2,
f. 259-262, Prishtinë, 1968, f. 262.
31 “Vështrim i shkurtër i punës në studimet etimologjike të gjuhës shqipe”. Vepra, 3,
ASHAK-SGJL, Libri i 16, Prishtinë, 1998, f. 253.
32 Shih, “Eqrem Çabej (1908-1980)”, In memoriam, në - Studime gjuhësore në fushë të
shqipes, III, “Rilindja” Prishtinë, 1985, f. 264.
33 Shih, Vepra 5, ASHAK, Prishtinë, 2002, f. 71-76.