Diaspora shqiptare dhe - Lajme / News Albemigrant

njihte, sa i përket mendimit të tij për vendin e formimit të popullit shqiptar e të gjuhës
shqipe, teksti i tij kishte edhe elemente polemizuese, një diskurs jo shumë i zakonshëm në
diskutimet e tij: “Po të njihej një lëvizje e tillë e masave shqiptare nga tërthoret lindore të
Ballkanit, historiani objektiv si dhe studiuesit e shkencave të tjera nuk e dimë sa a do të
pajtoheshin me një shtyrje të shqiptarëve nga lindja në drejtim të viseve perëndimore
ballkanike kur dihet se si kronistëve greko-romakë të kohës antike nuk u shpëtonin pa i
regjistruar as lëvizjet më të vogla demografike. Nuk e kuptojmë pse në rastin tonë do t’i
shtinin veshët në lesh!” 42 . Më tej Profesor Ajeti kundërshtimin e tij ndaj tezave të Bariqit
dhe madje jo vetëm të tij iu kundërvihet kryesisht me ato elemente me të cilat kanë
mbrojtur konceptin e tyre edhe linguistët e mëparshëm e të kohës së tij, për prejardhjen e
popullit shqiptar e të gjuhës shqipe nga ilirët, përkatësisht ilirishtja. Në këtë rrjedhë,
megjithatë, sikur shprehej Profesor Idriz Ajeti “për hir të së vërtetës do të themi që
Bariqi, duke ndjekur hullinë e Joklit, shqiptarët i gjen në Shkodër e në rrethin e saj para
dyndjes së sllavëve në ato toka shqiptare” 43 .
Duke rimarrë shumë nga problemet e diskutuara dhe që vazhdonin të diskutoheshin
në gjuhësinë e përgjithshme dhe atë indoveuropiane, Henrik Bariq ka sjellë rezultate të
reja edhe në fushë të gjuhësisë, ku ilirishtja dhe shqipja marrin rolin paraprijës: problemet
e guturaleve indoevropiane, reflekset e guturaleve indoeuropiane në fazën e sotme të
këtyre popujve dhe palatalet indoeuropiane. Po kështu mund të thuhet edhe për studimet e
tij në fushë të gjuhësisë ballkanike, ku ai merret me problemet e përkimeve leksikore, në
kontekst të bashkëjetesës së popujve dhe kulturave të Ballkanit. Vlerësimet e Profesor
Ajetit edhe këtu dalin bindëse: “në qoftë se Bariqi në shtjellimin e këtyre problemeve
kardinale ka arritur të fusë pakëz dritë të re, ka fituar me të, padyshim, edhe gjuhësia
shqiptare” 44 .
IV. Përfundime
Kontributi i Profesor Idriz Ajetit si historian i albanologjisë nuk zë atë vend të
rëndësishëm, të cilin e zë në fushë të dialektologjisë, të planifikimit gjuhësor e të
marrëdhënieve gjuhësore shqiptaro-sllave, por edhe ato vija në të cilat e ka përvijuar
dijen albanologjike përfaqësuesit e saj dhe problemet themelore të saj, nuk janë më pak
përmbajtësore.
Në korpusin e madh të historisë së albanologjisë Profesor Idriz Ajeti është i
rëndësishëm për mënyrën se si ai në albanologji është identifikuar me jetën dhe veprën e
tij: themelues i institucioneve albanologjike, bartës i qenësisë së tyre në situatat më të
vështira politike; autorë, projektues dhe drejtues i projekteve më të rëndësishme
shkencore; kërkues, sintetizues dhe vlerësues i arritjeve më të larta në fushë të
albanologjisë.
Në këtë mënyrë, ai ka vazhduar ta ndërtojë institucionin e albanologjisë duke u bërë
albanologjia vetë.
Prishtinë, më 24 maj 2007
Botime të reja bukureshtare
NJË LIBËR STUDIMOR PËR LETËRSINË SHQIPE DHE RUMUNE
42 I. Ajeti, Vepra V, f. 81.
43 Po aty, f. 81.
44 Po aty, f. 79.