svedočanstva 35

Masakr u Suvoj Reci - mart 1999.
dirajući u načelni karakter napred navedenih odredaba , sledeća dela protiv lica pomenutih u
stavu 1 jesu i ostaju zabranjena u svako doba i na svakom mestu: pod a) nasilje nad životom,
zdravljem i fizičkim ili mentalnim blagostanjem ljudi, naročito ubistvo i okrutno postupanje
kao što je mučenje, sakaćenje ili bilo koji oblik telesne kazne. U stavu 3 navedeno da će deci
biti pružena nega i pomoć koja im je potrebna . Članom 13 ovog Protokola predviđena je
zaštita civilnog stanovništva tako što je u stavu 1 ovog člana određeno da civilno stanovništvo
i pojedinci civili uživaju opštu zaštitu od opasnosti koje proističu iz vojnih operacija. Da bi
se sprovela ta zaštita, sledeća pravila biće poštovana u svakoj prilici: u stavu 2 navedeno je da
civilno stanovništvo i pojedini civili neće biti predmet napada. Zabranjeni su akti ili pretnje
nasiljem , čiji je glavni cilj da šire strah među civilnim stanovništvom, a u stavu 3 navedeno
je da će civili uživati zaštitu predviđenu ovim delom ukoliko ne uzimaju i za vreme dok ne
uzimaju direktno učešće u neprijateljistvima
Dopunski protokol 1 definiše civila kao svako lice koje ne pripada jednoj od kategorija
navedenih u tačkama 1,2,3,6 člana 4 (a) Ženevske konvencije III i u članu 43 ovog Protokola
, te ovo znači da je civil svaka osoba koja nije pripadnik oružanih snaga, pripadnik milicije
ili dobrovoljačkih jedinica koje čine deo takvih oružanih snaga ili pripadnik organizovanih
grupa otpora kojima komanduje osoba odgovorna za svoje podređene, koje imaju uvek isto
jedinstvenu oznaku prepoznatljivu iz daljina, otvoreno nose oružje i izvode akcije u skladu sa
zakonima i običajima ratovanja. Pod civilnim stanovništvom podrazumevaju se sva lica koja su
civili, a prisustvo među civilnim stanovništvom lica koja nisu obuhvaćena definicijom civila ne
lišava stanovništvo njegovog civilnog karaktera.
Ratnim zločinima smatraju se razni oblici nečovečnog postupanja sa određenim
kategorijama lica za vreme rata ili u vezi sa ratom, čime se krše pravila međunarodnog prava.
Bez obzira o kojoj se vrsti ratnog zločina radi za njih je karakteristično nekoliko obeležja, a to je
nečovečno ponašanje prema ljudima koje se izražava u raznim aktima nasilja, kao što je ubijanje,
mučenje, vršenje bioloških eksperimenata, nanošenje velikih patnji ili telesnih povreda i tako
dalje. Drugo takvo ponašanje predstavlja kršenje pravila međunarodnog prava i postupanju sa
određenom kategorijama lica. Reč je o povredi pravila sadržanim u Ženevskim humanitarnim
konvencijama iz 1949. godine koje se odnose na zaštitu građanskih lica za vreme rata, na
poboljšanje sudbine ranjenih i bolesnika u oružanim snagama u ratu, na poboljšanju sudbine
ranjenika i bolesnika i brodolomnika , oružanih pomorskih snaga i na postupanje sa ratnim
zarobljenicima. Najzad, ratni zločini se vrše za vreme rata ili oružanog sukoba ili u vreme
okupacije. Ratni zločini protiv civilnog stanovništva je jedan od tri grupe ratnih zločina i pod
njim se smatraju mnogobrojni i sadržajno raznovrsni oblici, pre svega nehumanog postupanja
sa ovim stanovništvom, ali i druge opasne delatnosti kojima se ugoržava život ili bezbednost
ljudi, odnosno imovine.
Krivično delo iz člana 142 stav 1 KZ SRJ vrši onaj ko kršeći pravila međunarodnog prava
za vreme rata, oružanog sukoba ili okupacije naredi da se izvrši napad na civilno stanovništvo,
naselje, pojedina civilna lica ili lica onesposobljena za borbu, koje ima za posledicu smrt, tešku
telesnu povredu ili teško narušavanje zdravlja ljudi, napad bez izbora cilja kojim se pogađa
civilno stanovništvo, da se prema civilnom stanovništvu vrše ubistva, mučenja, nečovečno
829