Show publication content!

22 PISMO PG
Głód, który nas dopadał nad ranem często zaspakajaliśmy
(na ogół za zgodą właściciela piwnicy) dzięki wekom stojącym
na półkach. Do dzisiaj pamiętam problemy gastryczne spowodowane
moim pierwszym kontaktem z owocem mango
w zalewie z puszki, produkcji Wietnamskiej Republiki Ludowo-
Demokratycznej (Ojczym Krzycha – pseudo „Partyzant”, gdyż
jeszcze w latach pięćdziesiątych jego oddział AK walczył zbrojnie
i strzelał z KBW – pracował jako przedstawiciel Morskiego
Towarzystwa Klasyfikacyjnego na placówce w Azji).
Często nie mieliśmy możliwości umycia twarzy i rąk uwalanych
farbą drukarską i wracaliśmy do domu lub udawaliśmy
się na punkt kontaktowy obładowani świeżutką, jeszcze ciepłą
bibułą, gdy wszystkie ślady na organizmie wskazywały jednoznacznie,
czym zajmowaliśmy się przez ostatnie kilka czy kilkanaście
godzin. Może nie było to zbyt mądre, ale cóż – wierzyliśmy,
że jesteśmy niezniszczalni.
Jedno z wielu zabawnych zdarzeń, które mogło skończyć
się nieciekawie miało miejsce po kolejnej szychcie drukarskiej.
Niewielki nakład, prace zakończyliśmy wczesnym wieczorem
i zjawiliśmy się w mieszkaniu koleżanki Ludwika, do której
należała piwnica, aby się ogarnąć i spakowane uloty zawieźć
na punkt do dalszego kolportażu. Ponieważ miałem ręce lekko
pobrudzone farbą drukarską, spytałem Gośkę, czy nie ma
odrobiny rozpuszczalnika, aby usunąć ślady przestępstwa. „Butelka
stoi pod zlewem” – powiedziała Gosia, więc poszedłem
do kuchni i spod zlewu wyciągnąłem szklaną butelkę ze słabo
czytelną nalepką z napisem „Nitro” i przezroczystą zawartością.
Spytałem „czy to ta?” – na co w odpowiedzi usłyszałem,
że jak stała pod zlewem to ta. Zakasałem rękawy i polałem po
łapach. Zamiast chłodu odparowującego rozpuszczalnika poczułem
gęstniejące błyskawicznie ciepło oblepiające skórę na
dłoniach. Jeszcze przez chwilę bezmyślnie próbowałem rozetrzeć
lepkie okowy. Gdy powróciła wrodzona inteligencja, która
akurat zrobiła sobie wolne – było już za późno. W świetle
zapalonej żarówki POLAM nie pojawił się na etykiecie butelki
napis „Rozpuszczalniki NITRO”, lecz przerażający „Lakier NI-
TRO”. Pomimo godzinnego darcia skóry pumeksem i polewania
wrzątkiem z mydłem ślady pozostały i przez kilka dni chodziłem
jako żywa reklama Gdańskich Zakładów Graficznych.
Przez cały okres działalności nigdy nie zostaliśmy bez dachu
nad głową dzięki pomocy bezimiennej rzeszy ludzi, którzy
wspomagali nas, ryzykując wiele. Dzisiaj po latach mogę im za
to podziękować.
Kadry, kadry, kadry…
Za klasykiem – nic byśmy nie zrobili bez ofiarności ludzi i ich
bezinteresownej pomocy. Sprzęt, transport, lokale i wiele innych
rzeczy – niezbędnych w codziennej pracy drukarza i kolportera
uzyskiwaliśmy od nieznanych ludzi pragnących spełnić
patriotyczny obowiązek. Aby słowo drukowane mogło spełnić
swoją funkcję, musiało znaleźć odbiorcę i dotrzeć pod strzechy.
Z punktu widzenia zasad konspiracji (szkolił nas Partyzant)
drukarnia musi być bezwzględnie oddzielona od kolportażu.
Tak jak zaopatrzenie, przygotowanie matryc czy teksty do druku.
Tyle teorii.
W praktyce większość robiliśmy sami. Własnymi kanałami
zaopatrywaliśmy się w papier – po ryzie, dwie, trzy – od znajomych,
z zakładów pracy. Obawialiśmy się, że pojawiające się
od czasu do czasu w sklepach papierniczych stosy ryz papieru
V kl. (super wciągał farbę i sechł błyskawicznie – pomimo szarego
jak socjalizm odcienia kartki) były podstawiane i obserwowane
przez SB. Taka ubecka pułapka na naiwnych i żądnych
papieru drukarzy. Organizowaliśmy natychmiast grupę inicjatywną
i papier kupowany po ryzie, góra po dwie (nie wolno
było używać słowa „ryza”, bo sugerowałoby to, że kupujący
to profesjonalista z branży) po kilku dniach różnymi drogami
trafiał pod naszą czułą opiekę.
To była większa radość niż szóstka w totka. Po pierwsze jeden
z deficytowych elementów naszej walki wykazywał znaczny
progres w stanach magazynowych, a po drugie, dzięki koleżankom,
babciom, rodzicom, znajomym, wystrychnęliśmy na
dudka spryciarzy z SB. Nigdy zakup kilkudziesięciu ryz papieru
w handlu uspołecznionym przeprowadzony w taki sposób nie
zakończył się jakąkolwiek wpadką. To my wychodziliśmy na
tych cwańszych i – być może z pułapki – zrobiliśmy sobie dosyć
wydajne źródło zaopatrzenia.
Większe ilości materiałów drukarskich otrzymywaliśmy
z kanałów Regionu. Farbę od znajomych zajmujących się poligrafią
legalnie bądź też nie, tak samo matryce. Nigdy nie
narzekaliśmy na brak surowców. Ponieważ, jak już wspomniałem,
wykonywaliśmy zlecenia zewnętrzne – często dostawaliśmy
większe ilości materiałów niż wymagało zlecenie. Nie
przelewało się, ale bidy nie było. Pamiętam radość w sercu
Manifestacja po zamachu na Jana Pawła II, maj 1981 r. Zebranie młodzieży szkolnej, 1980 r. Fot. H. Majewski
Nr 10/2010