Show publication content!

66 PISMO PG
Rys. 2
młodzieniec. Postanowił nasz kraj i jego
kulturę, oraz w ogóle – całą problematykę
widzianego z Niemiec „wschodu”, poznać
bliżej. Studiował zatem historię wschodniej
Europy, slawistykę i ekonomię polityczną
na uniwersytetach w Norymberdze, Freibergu
i Berlinie. Doktoryzował się na temat
historii Gdańska – miasta, gdzie spędził
kilka lat swojego życia, które historycznie
umiejscawia pomiędzy Polską i Niemcami
(co nie bardzo nam odpowiada). Jego dorobek
naukowy jest wyjątkowo bogaty i zawiera
kilka znaczących książek oraz wielką
liczbę historycznych prac badawczych, których
nie sposób tutaj wymienić. Może warto
natomiast wspomnieć, że – co się tyczy
Gdańska – odrzuca funkcjonujące w historii
tzw. trzy mity: o jego odwiecznej polskości,
odwiecznej niemieckości i wielokulturowości
(por. „Gdańsk • Między mitami”, Borussia
2006 i późniejsze wznowienia).
Kierunek jego badań historycznych odpowiada
profilowi naukowemu instytucji
pn. Deutsches Polen-Institut w mieście
Darmstadt, gdzie autor omawianej książki
pracuje i mieszka. Należy tu dodać, że
wspomniany instytut, obchodzący w bieżącym
roku 30 lat istnienia, założył Karl
Dedecius, wielki entuzjasta i tłumacz na
język niemiecki polskiej literatury. Ma on
w swoim dorobku już ponad 300 takich
tłumaczeń, żeby choćby wymienić tu tylko
jedno jedyne, tj. „Hundert Gedichte –
Hundert Freuden”, czyli „Sto wierszy – sto
pociech” naszej noblistki Wisławy Szymborskiej,
z 1997 r.
Należy tu wspomnieć, że Karl Dedecius,
urodzony w r. 1921 w Łodzi, w osiadłej
w tym mieście niemieckiej rodzinie, ukończył
tamże polskie Gimnazjum im. Stefana
Żeromskiego. W czasie okupacji został
wcielony do niemieckiego wojska i walczył
m.in. w Stalingradzie, gdzie dostał się
do sowieckiej niewoli. Przebywał w niej
7 lat, tj. do roku 1950, co pozwoliło mu poznać
także język rosyjski. Karl Dedecius był
w latach 1980-1991 pierwszym dyrektorem
tego Niemieckiego Instytutu Polskiego.
Jego zasługi dla polskiej kultury zostały
u nas dostrzeżone. Między innymi, przyznano
mu honorowe obywatelstwo miasta
Łodzi (1992), a także doktoraty honoris
causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
(1987), Uniwersytetu Łódzkiego (1990),
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
(1994) i Uniwersytetu Jagiellońskiego
w Krakowie (2000). W roku 2003 Prezydent
RP przyznał mu Order Orła Białego.
Tak znaczne od trzech dekad zainteresowanie
Polską w Niemczech powinniśmy
nie tylko pozytywnie odnotować, ale też
uważnie je oceniać.
Tak więc, nowatorską specyfiką i wielką
zaletą omawianego tu gdańskiego bedekera
jest fakt, że autor – wydzielający
w przewodniku osiem spacerów po mieście
– łączy je znakomicie z licznymi zdarzeniami
historycznymi i literackimi, które dotyczą
Rys. 3
Gdańska i miejsc w nim charakterystycznych.
Autor przywołuje tu całą plejadę literatów
niemieckich i polskich, którzy w swojej
twórczości wspominają o Gdańsku. Dla
lepszego ukazania tych spraw, cytuje autor
najbardziej znamienne urywki odnośnych
tekstów – in extenso. Jest to niecodzienność,
raczej nie spotykana w tego rodzaju
wydawnictwach. Trzeba podziwiać zasób
wiedzy autora w tej dziedzinie.
Wśród niemieckich ludzi pióra na czoło
wysuwa się niewątpliwie Günter Grass
z jego gdańską trylogią – powieściami „Blaszany
bębenek”, „Kot i mysz”, „Psie lata”,
a także – utworami „Wróżby kumaka”
i „Przy obieraniu cebuli”. O innych przedstawicielach
literatury niemieckiej tutaj
nie wspomnę, gdyż czytelnika polskiego
bardziej mogą interesować związani
z Gdańskiem, w ten czy inny sposób, pisarze
polscy. Przykładowo, są wśród nich:
Mieczysław Abramowicz, Jerzy Afanasjew,
Stefan Chwin, Deotyma (Jadwiga Łuszczewska),
Bolesław Fac, Franciszek Fenikowski,
Konstanty Gałczyński, Wiktor Teofil Gomulicki,
Pawel Huelle, Jarosław Iwaszkiewicz,
Józef Ignacy Kraszewski, Adam Mickiewicz,
Nr 10/2010