Show publication content!

28 PISMO PG
Walczącej, ale i do rysunków satyrycznych, co wyróżniało nasz
druk spośród tych wykonanych podobną techniką. Przy druku
plakatów klejonych na mieście patent ten również świetnie
się sprawdzał.
Po godzinach…
Kiedy nie mogliśmy drukować, a ckniło nam się do roboty,
jak wędkarzowi do świeżych rosówek, wymyślaliśmy sobie
inne emocjonujące zajęcia w podgrupach.
Inną i wybitnie cenioną przez nas formą aktywności opozycyjnej
były tak zwane „murale”, czyli dzisiejsze graffiti, z tym,
że wtedy nikt tego tak nie nazywał. Robiło się to pędzlem,
a nie sprayem. To było uzależnienie. Ludwik wpadał po południu
i niby zagadywał, że już kilka dni nic nie zrobiliśmy i coś
by trzeba wymyślić. Po prostu nosiło go. I tak wiedziałem, do
czego zmierza. Jak nie było puszki lub dwóch olejnej, to leciało
się za róg do chemicznego, do tego pędzle i cały problem
polegał na tym, żeby do wieczora zorganizować obstawę czyli
obu Krzyśków – nie darowaliby nam gdybyśmy ich nie powiadomili,
że coś robimy. Potem tylko wybrać duuuuuuży, jak największy
kawałek w miarę czystej i jednolitej w kolorze ściany
w dobrym punkcie, czyli widocznej z kolejki SKM i… hajda na
Soplicę. Krótki podział ról i wybór tekstu. Z uwagi na zamiłowania
artystyczne, na ogół sam malowałem teksty i (lub) rysunki.
Czasami były jednobarwne – białe na ciemnej ścianie,
czasem wielokolorowe, np. DOŚĆ KŁAMSTV!!! To był kolejny
niezły zastrzyk adrenaliny – wysoko notowany w naszym rankingu.
Zaczynaliśmy około wpół do drugiej po północy, dojście
na miejsce akcji, krótki rekonesans, czy pojawiają się patrole
ZOMO, drogi ewakuacji, sektory ochrony, sprawdzenie latarek
sygnalizacyjnych i… jaaaazda. Do pół godziny mieliśmy
sprawę zakończoną. Słoiki i pędzle w krzaki i chodu. Ponieważ
z pędzla raczej kapie, ja pomykałem ze śladami przestępstwa
na rękach. Nigdy oprócz drobnych, czasem zabawnych incydentów
nie mieliśmy poważniejszych problemów podczas
tych zabaw.
Kiedyś Krzyś poprosił, żeby choć raz mógł coś napisać – tylko
żeby go pilnować, bo jak narobi błędów ortograficznych, to
będzie wstyd i Urban powie, że w Podziemiu nieuki siedzą…
Nie byliśmy detalistami – napis musiał być największy
z możliwych. W 100% wykorzystujący dostępny areał tła. Ponieważ
było w Trójmieście co najmniej kilka ekip konkurencyjwą
wirującego bębna, a w technice kontaktowej należało zastosować
inny – gęsty rodzaj farby, którą wyciskało się przez
matryce za pomocą dosyć ciężkiego wałka drukarskiego. Aby
uzyskać tekst powielony przez matrycę, należało ją wkręcić do
zwykłej maszyny do pisania (lepiej do elektrycznej z regulowaną
siła uderzenia głowicy) i bez taśmy z możliwie jednostajną
siłą – nie za mocno, ale i nie za słabo pisać pożądany
tekst. Czcionka, uderzając w powierzchnię matrycy, wybijała
spomiędzy oczek siatki nośnej delikatną strukturę białkowego
wypełniacza, pozostawiając otwór, przez który potem przechodziła
farba, barwiąc kartkę zadrukowywanego arkusza,
dając czytelny (w miarę) tekst. Teoretycznie uzyskać można
było więc obraz tylko taki, jaki można otrzymać pisząc na maszynie
do pisania. Znaki alfa numeryczne, myślniki, gwiazdki,
krzyżyki, znaki interpunkcyjne, nawiasy itp. Z nich można było
w miarę wyobraźni próbować składać szlaczki, linie separujące
czy jakieś „a la ramki”. Dzisiaj można przesłać esemesem
choinkę, misia czy inny obiekt rysunkowy złożony z powyższych
znaków. Wtedy nie robiło się takich rzeczy.
Zmuszony koniecznością wyeksponowania tytułu pisma –
„Orlę Lwowskie” wymyśliłem coś, co stało się możliwe dopiero
wiele lat później, gdy pojawiły się drukarki igłowe – czyli
grafika rastrowa. W zamierzchłych czasach – nakłuwałem zwykłą
igłą [nazwisko zobowiązuje] delikatnie punkt po punkcie
za pomocą szablonu lub odręcznie dowolny rysunek. W tym
przypadku dużą czcionką tytuł czasopisma. Było to ogromne
ułatwienie i oszczędność czasu, bo tytuł nie mógł być przecież
tej samej wielkości, co reszta druku – nawet pisany dużymi
literami nie waliłby po oczach. Twórcy KRETA poradzili sobie,
wykonując domowym sposobem pieczątkę z – dzisiaj powiedziałoby
się logo pisma – wtedy z tytułem. Czerwień fantastycznie
odcinała się od czarnego tekstu na szaroburym tle
arkusza V klasy – jednak przyłożenie kilkanaście tysięcy razy
pieczątką kosztowało sporo cennego czasu, zwłaszcza, gdy leci
się już na pysk, drukując dwudziestą godzinę w oparach farby
z dodatkiem rozpuszczalników.
Nakłuty tekst, pomimo że wykonanie go zajmowało kilkanaście
minut pracy – robił wrażenie już bardziej profesjonalnego
druku. Był, co prawda w kolorze reszty tekstu, ale oszczędzał
jednak sporo czasu, dając niezły efekt końcowy. Sposób ten
wykorzystywaliśmy do prostych rysunków, np. symbolu Polski
Strajk na Uniwersytecie Gdańskim, listopad 1981 r.
Fot. H. Majewski
Nr 10/2010