1 - 156 - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Μέρος IIΙ: 25 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ B΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
(ΣΧΕΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ)
Πορεια διδασκαλιας
Δραστηριοτητες
επεκτασης
η οποία περνά από χέρι σε χέρι πίσω από την πλάτη κάθε παιδιού, χωρίς να πέσει κάτω. Οι οδηγίες
μας προς τα παιδιά μπορούν να εκφράζουν διαφορετικές δυναμικές και ταχύτητες, όπως:
«Το χελιδονάκι κινείται γρήγορα… τώρα! / αργά… τώρα», «Το χελιδονάκι τρέχει γρήγορα… πιο
γρήγορα… αργά… πιο αργά».
Μουσική ακρόαση: Ακούμε από το Μουσικό Ανθολόγιο τα κομμάτια El café (Αργεντινή - χαμηλό
επίπεδο), Κούρου-κούρου (Δημοκρατία Κεντρικής Αφρικής - μεσαίο επίπεδο), Ο ουράνιος
φλογεροπαίχτης (δυτική Κίνα - ψηλό επίπεδο). Συζητάμε με τα παιδιά για το τονικό ύψος των
τραγουδιών (ποιες φωνές είναι πιο ψηλές ή πιο χαμηλές), τις δυναμικές, την ιδιαιτερότητα της
γλώσσας και τα συναισθήματα που μας προκαλούν τα τραγούδια.
Μουσική δημιουργία και εκτέλεση: Σε χαρτί του μέτρου η τάξη θα ζωγραφίσει ένα «μαγικό
νησί» που θα έχει στοιχεία από διάφορες ηπείρους. Το νησί θα έχει τη διάταξη της πυραμίδας και
θα περιβάλλεται από θάλασσα. Χαμηλά, στη βάση, τα παιδιά θα ζωγραφίσουν αμμουδιά, βότσαλα
και φοίνικες (Ωκεανία) και θα συνεχίσουν με θάμνους, οι οποίοι αποτελούν και το διαχωριστικό
μεταξύ του χαμηλού επιπέδου και του μεσαίου. Στο μεσαίο επίπεδο θα ζωγραφίσουν ένα χωριό
από καλύβες (Αφρική) και πάνω από το χωριό ένα ποταμάκι, το οποίο θα διαχωρίζει το μεσαίο
από το ψηλό επίπεδο. Στο ψηλό επίπεδο θα ζωγραφίσουν έλατα που θα καταλήγουν στην κορυφή
της πυραμίδας, όπου δε θα υπάρχει τίποτε άλλο παρά η κορυφή ενός βουνού με χιόνια (Ευρώπη).
Η συζήτηση κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της ζωγραφιάς θα είναι συνεχής, με σκοπό τα
διαφορετικά επίπεδα να είναι αρκετά ξεκάθαρα ως προς τα ιδιαίτερα στοιχεία τους.
Η ζωγραφιά θα «μεταφερθεί» τώρα στα μουσικά όργανα, όπου θα αποτελέσει μια πρωτότυπη
παρτιτούρα. Η τάξη θα χωριστεί σε τρεις ομάδες από μεταλλόφωνα, ξυλόφωνα και αυτοσχέδια
όργανα που έχουμε ήδη κατασκευάσει. Οι μπαγκέτες θα «μεταμορφωθούν» σε χελιδόνια, που
θα πετάξουν πάνω από τις διάφορες χώρες που απεικονίσαμε, αλλάζοντας ταχύτητες, δυναμικές
πετάγματος και ύψη. Τα μεταλλόφωνα και τα ξυλόφωνα θα ξεκινήσουν να παίζουν τις τρεις
χαμηλότερες νότες, υποδηλώνοντας το χαμηλότερο επίπεδο σε επαναλαμβανόμενο ρυθμικό
μοτίβο. Τα αυτοσχέδια όργανα θα αντιπροσωπεύουν ήχους που προκύπτουν από την παρτιτούρα
του «μαγικού νησιού»: άμμος → μαράκες, κύματα → ocean drum, μουσική από μπουρμπουλήθρες,
αέρας → σωλήνες ηλεκτρολόγου κτλ. Κάθε φορά που θα αλλάζουμε επίπεδο, οι νότες στα
μεταλλόφωνα και στα ξυλόφωνα θα μετακινούνται στις τρεις επόμενες νότες, για να δηλώσουν
το μεσαίο και το ψηλό επίπεδο. Σιγά σιγά και με την προσθήκη των οργάνων η παρτιτούρα θα
μεταμορφωθεί σε μια ζωντανή παλέτα από ήχους. Μπορούμε να κρεμάσουμε το έργο σε έναν
τοίχο της τάξης και να αλλάζουμε επίπεδα και δυναμικές αξιοποιώντας κάθε καινούρια ιδέα των
παιδιών για μια πλήρη ενορχήστρωση. Έτσι, το χελιδονάκι θα αλλάζει χώρες, εποχές και τρόπο
πετάγματος.
Διαβάζουμε στα παιδιά την ηχοϊστορία «O Λυράρης κι η νεράιδα». Τα παιδιά απολαμβάνουν
την ολοκληρωμένη απόδοση της ιστορίας τους. Όταν τελειώσουν, μπορούν να παρουσιάσουν τις
πληροφορίες που συγκέντρωσαν για τη λύρα.
Παίζουμε και τραγουδάμε το παραδοσιακό αιγαιοπελαγίτικο τραγούδι Χελιδονάκι μου γοργό.
Μαθαίνουμε στα παιδιά το τραγούδι και αλλάζοντας φράσεις από ομάδα σε ομάδα παίζουμε
μουσική σκυταλοδρομία. Αφού τα παιδιά μάθουν τα λόγια, τα βοηθάμε να βρουν κινήσεις για τις
μελωδικές φράσεις του τραγουδιού, για παράδειγμα: περπάτημα στον κύκλο στην πρώτη φράση,
άνοιγμα των χεριών στη δεύτερη, βάδισμα προς το κέντρο του κύκλου στην τρίτη και βάδισμα
προς τα έξω στην τέταρτη φράση.
Πρόταση για τη χρήση μελωδικών οργάνων στην εκτέλεση του τραγουδιού Χελιδονάκι μου
γοργό: συγχορδία ντο-σολ σε παλμό μισών παρεστιγμένων ( d) για τα πρώτα δύο μέτρα, συγχορδία
ντο-λα μόνο για το επόμενο τέταρτο παρεστιγμένο ( j) και στη συνέχεια συγχορδία
ντο-σολ ακολουθώντας τον ίδιο ρυθμό. Η παρτιτούρα μπορεί να εμπλουτιστεί και με τραγούδια
άλλων χωρών, ενώ στο τέλος μπορούμε να παρουσιάσουμε την ενορχήστρωσή μας και σε
άλλες τάξεις.
Ενδεικτική διαθεματική προσέγγιση: Φυσική Αγωγή: Η χελιδόνα. Ανθολόγιο Λογοτεχνικών
Κειμένων: Χελιδόνισμα.
105