raport z realizacji III edycji Programu Obywatel i Prawo

Dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej – propozycje zmian
43
– zmianę ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych 15
(obowiązuje od 1 marca 2006 roku) obniżającą co do zasady koszty wnoszenia
spraw do sądów oraz wprowadzającą kwestionariusz zamożności
„oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania”
16 ,
– stopniowe poszerzanie uprawnień radców prawnych do reprezentacji
w sprawach, w których wcześniej nie mogli występować (między
innymi sprawy o wykroczenia, sprawy rodzinne),
– zwiększenie stawek za prowadzenie przed adwokatów i radców
spraw z urzędu (choć nie wszystkich, niektóre nadal pozostają na żenująco
niskim poziomie),
– zmiany ustaw ułatwiające dostęp do korporacji prawniczych (od
2005 roku) – dotyczące egzaminów na aplikacje, egzaminów zawodowych,
przechodzenia między zawodami 17 ,
– wprowadzenie obrony obligatoryjnej w postępowaniu przyspieszonym,
tzw. sądy 24-godzinne 18 (obowiązuje od 2007 roku),
– wprowadzenie przepisów umożliwiających większe dyscyplinowanie
adwokatów i radców prawnych przez sąd „w razie rażącego naruszenia
przez obrońcę lub pełnomocnika strony ich obowiązków procesowych”
(zmieniony art. 20 k.p.k.).
Jeśli chodzi o zmiany pozytywne, to dokonały się one także w sferze
praktyki. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na trzy elementy dotyczące
dostępu do informacji prawnej, pomocy pozasądowej oraz pomocy przed
sądem:
– w sądach powstają coraz częściej „biura obsługi interesanta”, które
pełnią rolę punktów informacyjnych na temat spraw, które mogą lub
toczą się przed sądami,
– w praktyce wykształca się stopniowo nowy zawód prawniczy
– tzw. doradca prawny, w ciągu ostatnich kilku lat ich liczba wedle szacunków
(bo szczegółowych danych na ten temat brak) wzrosła do kilku
15
Ustawa z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.
z 1 września 2005 roku).
16
Zmiany k.p.k. – art. 517 a-j oraz Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości
z 31 stycznia 2006 roku w sprawie określenia wzoru oświadczenia o stanie rodzinnym,
majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie
od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym.
17
Szczegółowo zob. na ten temat projekt Nowa adwokatura..., w tym tomie.
18
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 lutego 2007 roku w sprawie zapewnienia
oskarżonemu możliwości korzystania z pomocy obrońcy, jego wyboru w postępowaniu
przyspieszonym oraz organizacji dyżurów adwokackich (Dz. U. z 2 marca 2007
roku).