raport z realizacji III edycji Programu Obywatel i Prawo

Dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej – propozycje zmian
53
Zakres działania/kompetencje biur oraz podmioty świadczące
pomoc prawną
Powiatowe biura pomocy prawnej zajmowałyby się koordynacją pomocy
prawnej na poziomie powiatu – część zadań wykonywaliby pracownik/pracownicy
biura, a część inne podmioty zewnętrzne względem
biur (wpisane na odpowiednie listy prowadzone przez biura): prawnicy
oraz między innymi organizacje pozarządowe, uniwersyteckie poradnie
prawne, biura porad obywatelskich itp. Od decyzji starostwa powinno zależeć,
czy i jakie czynności biura będą wykonywać same, a jakie zlecać
podmiotom zewnętrznym.
Do zadań biur należałoby:
– udzielanie abstrakcyjnej informacji prawnej (choć mogłyby także
zlecić udzielanie tego rodzaju informacji podmiotowi zewnętrznemu),
– ocena zasadności wniosków o przyznanie prawa pomocy i podejmowanie
decyzji w tych sprawach (zwolnienie od kosztów i pomoc prawna
zarówno na etapie pozasądowym, jak i sądowym),
– udzielanie porad prawnych (pomoc pozasądowa) i/lub pośredniczenie
w udzielaniu tych porad (zlecanie innym podmiotom),
– pośredniczenie w udzielaniu pomocy prawnej na etapie sądowym
– zlecanie tych czynności zewnętrznym podmiotom,
– współpraca z różnymi instytucjami: gminnymi ośrodkami pomocy
społecznej, sądami (zwłaszcza w sprawie działania sądowych biur obsługi
interesantów), korporacjami prawniczymi, podmiotami świadczącymi
pomoc prawną.
Trzeba podkreślić, że świadczeniem pomocy prawnej powinny się
zajmować tylko podmioty chętne, na zasadach dobrowolności. Podmioty
takie byłyby wpisywane na listy prowadzone przez powiatowe biura pomocy
prawnej, po spełnieniu warunków ustalonych przez Radę do spraw
Pomocy Prawnej. Oczywiście, gdyby zaistniała sytuacja niedostatecznej
liczby chętnych (dodajmy, że póki co, przy istniejącej liczbie prawników
kwalifikowanych jest to całkiem prawdopodobne), powinien istnieć obowiązek
wyznaczenia przez korporacje prawnicze prawników zobowiązanych
do zajęcia się sprawą.
Jednym z celów reformy powinno być odciążenie sądów. Zwalnianie
od ponoszenia kosztów sądowych oraz ustanawianie pełnomocnika
z urzędu nie jest sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości – nie powinno
więc obciążać sądów. W tym duchu wypowiadał się już zresztą Sąd
Najwyższy uznając, że prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej wchodzi
w zakres pomocy społecznej i nie powinno być przyznawane przez sądy