raport z realizacji III edycji Programu Obywatel i Prawo

More documents

Recommendations

Info

60 Łukasz Bojarski cy prawnej (a we wszystkich przypadkach – opłaty manipulacyjnej, co mogłoby wyeliminować nadużywanie tego uprawnienia). Warto także, o czym była już mowa wzorem postępowania sądowo-administracyjnego, rozdzielić zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych od przyznania pełnomocnika. Ocena spełnienia kryterium majątkowego powinna się opierać na ujednoliconym, zrozumiałym i prostym do wypełnienia kwestionariuszu majątkowym. „Wniosek o przyznanie prawa pomocy” wprowadzono najpierw w postępowaniu sądowo-administracyjnym. W 2006 roku wprowadzono podobne, choć różne, „Oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania” w postępowaniu cywilnym. Nadal jednak nie ma odpowiedniego wniosku w postępowaniu karnym (choć zdarza się, że sądy opracowują własne druki). Odpowiedni wzór należy ujednolicić (patrz wyżej uwagi na temat procedury przyznawania pomocy). Niemajątkowe kryteria przyznawania pomocy prawnej Rozważyć można wprowadzenie różnego standardu oceny uwarunkowań majątkowych wnioskodawcy, w sytuacji wniosku o pomoc prawną pozasądową oraz pomoc prawną sądową: w pierwszym przypadku decydowałoby obiektywne kryterium majątkowe, w drugim przypadku można by dodatkowo pozostawić bardziej ocenne, a istniejące obecnie, kryteria. Przyjęcie wyłącznie kryterium minimum socjalnego mogłoby bowiem oznaczać, że pomoc prawną uzyskałaby mniejsza grupa niż obecnie, korzystająca z pomocy pełnomocników z urzędu. Istniejące kodeksowe kryteria „wykazania, że strona nie może bez uszczerbku utrzymania swojego i rodziny ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego” (art. 117 k.p.c.) czy „wykazania, że strona nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, lub że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny” (art. 246 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) są kryteriami znacznie bardziej pojemnymi. Odnoszą się one do zindywidualizowanej oceny sytuacji życiowej, osobistej, rodzinnej i majątkowej osoby ubiegającej się o pomoc prawną. Kryterium to pozwala zróżnicować sytuację osób ubiegających się o przyznanie prawa pomocy np. według koniecznych kosztów utrzymania ponoszonych w różnych miejscowościach (wiadomo, że w dużych miastach koszty utrzymania są znacząco wyższe niż w małych prowincjonalnych miejscowościach, co obejmuje np. koszty najmu lokali mieszkalnych, koszty przejazdów środkami transportu publicznego, koszty wyżywienia i usług). Ostateczna decyzja ustawodawcy co do wyboru sposobu oceny kryteriów
Dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej – propozycje zmian 61 majątkowych oraz istnienia kryteriów bardziej ocennych – niemajątkowych musi być dokładnie rozważona. Warto także wprowadzić na wypadek sytuacji szczególnych (zarówno w przypadku pomocy prawnej pozasądowej, jak i sądowej) możliwość przyznania prawa do pomocy pomimo niespełnienia kryterium majątkowego (lub czasowej niemożności jego udokumentowania). Takie wyjątki zawierały projekty ustaw – przyznanie pomocy „w wypadkach nie cierpiących zwłoki, w szczególności osobie zatrzymanej” czy ze względu na „sytuację osobistą” (na przykład ofiara konfliktu rodzinnego czy przemocy domowej, która teoretycznie ma majątek, ale nim nie dysponuje). W sprawach karnych należy poszerzyć zakres pomocy prawnej wedle standardów wypracowanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Jednym z kryteriów decydujących o przyznaniu bezpłatnej pomocy prawnej jest zdaniem Trybunału samo zagrożenie karą pozbawienia wolności (Quaranta przeciwko Szwajcarii, Benham przeciwko Zjednoczonemu Królestwu). W Polsce natomiast ciągle istnieje wiele występków (gdzie obrona nie jest obowiązkowa) zagrożonych wieloletnimi karami pozbawienia wolności. Nie ma badań, z których wiedzielibyśmy, jaka część osób bezwzględnie pozbawionych wolności nie miała podczas postępowania obrońcy, jednak jest takich osób wiele. Oba wspominane projekty ustaw wymieniały kategorie spraw (w części różne), w których pomoc prawna nie przysługiwała (między innymi pomoc prawna dotycząca sporządzenia umowy, skargi konstytucyjnej, spraw podatkowych, celnych i dewizowych). Wydaje się, że wyłączanie z góry całych kategorii spraw nie jest uzasadnione. Podstawowym kryterium powinno być kryterium majątkowe. Dlaczego, tytułem przykładu, miałyby być wyłączone sprawy podatkowe? W tych sprawach pozycja obywatela jest znacznie słabsza niż będących drugą stroną ewentualnego sporu – organów państwa. Każde ewentualne wyłączenie wymaga skrupulatnego przemyślenia. Jakość świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej Koniecznym elementem reformy powinno być wprowadzenie mechanizmów badania i oceny jakości udzielanej pomocy prawnej. Państwu, które jest zleceniodawcą takich usług, nie powinno być to obojętne. Pewne elementy kontroli jakości wprowadzały dwa wspomniane projekty ustaw. Projekt z 2005 roku przewidywał okresowe kontrole kwalifikacyjne (co najmniej co dwa lata) pracowników pomocy prawnej. Z kolei projekt z 2007 roku zakładał możliwość odstąpienia od umowy o udzie-
Page 6 and 7:
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH Program
Page 8 and 9:
Zakres podmiotowy regulacji 58 •
Page 10 and 11:
8 Agata Winiarska równo pomoc prze
Page 13: Dostęp do pomocy prawnej w Polsce
Page 16 and 17: 14 Grzegorz Wiaderek, Michał Zió
Page 36 and 37: Dostęp do nieodpłatnej pomocy pra
Page 38 and 39: 36 Łukasz Bojarski (BPO) i Związk
Page 40 and 41: 38 Łukasz Bojarski ganizacjami poz
Page 42 and 43: 40 Łukasz Bojarski nym przez Krajo
Page 44 and 45: 42 Łukasz Bojarski kata lub radcy
Page 46 and 47: 44 Łukasz Bojarski tysięcy; przed
Page 48 and 49: 46 Łukasz Bojarski „Adwokatura u
Page 50 and 51: 48 Łukasz Bojarski - porada prawna
Page 52 and 53: 50 Łukasz Bojarski prawnej pozasą
Page 54 and 55: 52 Łukasz Bojarski Przyjęte zało
Page 56 and 57: 54 Łukasz Bojarski - nie mieści s
Page 58 and 59: 56 Łukasz Bojarski Decyzja o przyz
Page 60 and 61: 58 Łukasz Bojarski Zakres podmioto
Page 64 and 65: 62 Łukasz Bojarski lanie pomocy pr
Page 66 and 67: 64 Łukasz Bojarski Warto takie pom
Page 68 and 69: 66 Łukasz Bojarski Fundacji im. St
Page 70 and 71: Nowa adwokatura. Założenia do now
Page 72 and 73: 70 Adam Bodnar, Łukasz Bojarski, F
Page 102 and 103: 100 Adam Bodnar, Łukasz Bojarski,
Page 111: Działania Programu „Obywatel i P
Page 114 and 115:
112 Agata Winiarska, Jarosław Zbie
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
134 Informacja o instytucjach Insty
Page 138 and 139:
Instytut Spraw Publicznych lista pu
Page 140 and 141:
38. Beata Łaciak (red.), Dziecko w
Page 142 and 143:
Ekspertyzy, raporty z badań, rekom
Page 144 and 145:
44. Piotr Kaźmierkiewicz (red.), T
Page 146:
Trzeci Sektor nr 9 - wiosna 2007 Ek
show all

raport z realizacji III edycji Programu Obywatel i Prawo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?