ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

• Να συνειδητοποιήσουν τη
διαχρονικότητα της έννοιας του
«πολίτη».
• Να είναι σε θέση να περιγράφουν
τα δομικά στοιχεία της
ιδιότητας του (αρχαίου) Αθηναίου
πολίτη.
• Να κατανοήσουν τις ομοιότητες
και διαφορές του Αθηναίου
πολίτη του τότε με του Έλληνα
πολίτη του σήμερα.
Διαθεματικές έννοιες
Ομοιότητα – διαφορά, διάσταση
(χώρος – χρόνος), αλλαγή –
εξέλιξη (η έννοια του πολίτη από
την αρχαιότητα έως σήμερα).
Ικανότητες
Σύγκριση, ανάλυση – σύνθεση,
ανάπτυξη κριτικής σκέψης,
διατύπωση συμπερασμάτων.
Λεξιλόγιο
Αθηναίος πολίτης, ενεργός και
υπεύθυνος πολίτης.
Διδακτικές προσεγγίσεις
Δραστηριότητες 1,2,3:
Συζήτηση στο πλαίσιο της τάξης.
Σύνδεση
Κεφάλαιο 3.
Μάθημα Ιστορίας Δ΄ Δημοτικού.
Επισημάνσεις
Στην κλασική Αθήνα, η ιδιότητα του πολίτη ήταν αποκλειστικό
προνόμιο ενός περιορισμένου αριθμού ελεύθερων,
ενηλίκων αντρών. Με βάση το νόμο του Περικλή (451 π.Χ.),
βασική προϋπόθεση για την ιδιότητα του πολίτη αποτελούσε
η αθηναϊκή καταγωγή και από τους δύο γονείς (εξ αμφοίν
αστών). Κάθε Αθηναίος πολίτης εγγραφόταν στο μητρώο του
δήμου, απ’ όπου καταγόταν ο πατέρας του, αφού αρχικά είχε
πιστοποιηθεί και η αθηναϊκή καταγωγή της μητέρας του. Η
Αθήνα αύξανε τα έσοδά της μέσω ενός λεπτομερούς φορολογικού
συστήματος και αναθέτοντας τις λειτουργίες σε εύπορους
πολίτες. (Πηγή: ΄Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού).
Περιγραφή Προτεινόμενων Δραστηριοτήτων
Στη δραστηριότητα 1 οι μαθητές, ανακαλώντας και τις προγενέστερες
γνώσεις τους από την Ιστορία της αρχαίας Αθήνας,
που διδάχτηκαν στη Δ΄ Δημοτικού, ανακαλούν με τη βοήθεια
εικόνων και κειμένων τι ίσχυε για τον Αθηναίο πολίτη εκείνα
τα χρόνια. Δάσκαλος και μαθητές συζητούν τις πληροφορίες
που τους δίνουν τα κείμενα και εστιάζουν το ενδιαφέρον
τους: α) στα χαρακτηριστικά του Αθηναίου πολίτη στα χρόνια
του Περικλή και β) στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις που
απέρρεαν από αυτήν του την ιδιότητα.
Στη δραστηριότητα 2 η προσοχή εστιάζεται στις προϋποθέσεις
της ηλικίας, του φύλου και της καταγωγής (και οι δυο
γονείς) που ήταν απαραίτητες στην αρχαία Αθήνα, για να είναι
κάποιος πολίτης Αθηναίος. Με αυτά ως βάση και ανακαλώντας
όσα έμαθαν στο κεφάλαιο 3, οι μαθητές παρακινούνται να
συγκρίνουν και να συζητήσουν τι χαρακτήριζε τον πολίτη τότε
και τώρα, παρατηρώντας και τον αντίστοιχο πίνακα.
Στη δραστηριότητα 3 οι μαθητές μελετούν το απόσπασμα από
τον Επιτάφιο του Περικλή και συμπληρώνουν ελεύθερα την ανοιχτή
ερώτηση που ακολουθεί. Αναμένεται να εστιάσουν την προσοχή
τους στο γεγονός ότι στην αρχαία Αθήνα ήταν αναντίρρητη
υποχρέωση των πολιτών η συμμετοχή στα κοινά και στη λήψη
αποφάσεων και, ως επακόλουθο να καταλήξουν στην εννοιολογική
πλαισίωση των χαρακτηριστικών του ενεργού και υπεύθυνου
πολίτη. Δηλαδή συμμετοχή στα κοινά, ενδιαφέρον για τα
πολιτικά ζητήματα, έντονα κοινωνικός όχι ατομιστής.
Στη δραστηριότητα 4 οι μαθητές καλούνται να «δουν» εικόνες
από τη σημερινή Ελλάδα μέσα από τα μάτια του Περικλή.
Δηλαδή, να προσπαθήσουν να «μπουν» στη θέση του Περικλή
24