povelja dec 14

6helsinška poveljadecembar 2014...Fašizam uvek vrebaDesnica na krilimadesekularizacijePIŠE: SRĐANA BARIŠIĆhrišćanin“ Ljotić, itd. Ne treba imati iluziju, ne rehabilitujenacionalizam četnike zbog istorijske pravde iliistine, kako tvrde, ne čak ni zbog samih četnika i njihovogkomandanta, već prevashodno zbog toga dabi njihova ideologija nastavila da živi. Jer, kad DražaMihailović u Instrukciji svojim komandantima ĐorđuLašiću i Pavlu Đurišiću (20. decembar 1941), piše:„stvoriti Veliku Srbiju“ ... „čišćenje državne teritorijeod svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata“... „čišćenje Sandžaka od muslimanskog življa iBosne od muslimanskog i hrvatskog življa“, itd. teškoda ima nekoga ko ne prepoznaje neprekinuti idejnikontinuitet izražen kroz nepromnjene ciljeve teideologije, do savremenosti.Iako, treba se setiti misli Erika Hobsbauma,„nacionalizam zahteva suviše mnogo verovanja uono što očigledno nije tako“, saznanje o prošlostise menja, ali ne i ona sama. Međutim, i to saznanjese može menjati samo uz uvažavanje metodološkihokvira zanata istoričara, držeći se činjenica i izvora.Ne slučajno i zbog svega navedenog, istorijskirevizionizam je od devedesetih, sve do sada jednaod ključnih platformi za desničarski ekstremizami legitimisanje nasilja kao modela delovanja nezanemarljivihslojeva društva. Istorija, ona racionalnai utemeljena u izvorima i naučno proverljivim faktimai interpretacijama ne bi trebalo da služi bilokom političkom cilju. Ali, držeći se racionalno, svojihnaučnih načela i podalje od nacionalističko-ideološkihobrazaca, neminovno će služiti i vrednostimas one strane ekstremizma i nasilja.Period blokirane društvene transformacije, a naročitoperiod demokratske konsolidacije srpskog društvaobeleženi su procesom politizacije religije, alii religizacije politike. Nacionalna homogenizacijapostala je imperativ, etnokonfesionalna identifikacijasredstvo, a reafirmacija istorijske uloge u očuvanjunacionalnog identiteta polazište za uspostavljanjedrugačijih (redefinisanih) odnosa između sekularnihi sakralnih institucija. Prosec desekularizacije,povremeno tumačen i kao proces klerikalizaciječesto se nekritički posmatrao kao isključivo iniciranod strane verskih zajednica, naročito većinske,dok se uloga i interesi države u pomenutom procesu,tačnije vladajućih političkih elita, neretkozapostavlja. 1Srpska pravoslavna crkva (SPC) 2 stiče značajnusimboličku i normativnu funkciju u javnoj sferii postaje reper prema kome se usmeravaju mnogidruštveni procesi. Dominantna uloga u pružanjunovog ideološkog i vrednosnog okvira sekularniminstitucijama i oranizacijama predstavlja izuzetnoveliki uticaj, ali povlači i proporcionalnu odgovornost.Započet reafirmacijom pravoslavlja kaoizvorišta vojničkog morala i motivacije, kao i uvođenjemveronauke u sistem obrazovanja, procesdesekularizacije srpskog društva sveprisutan je usvim institucionalnim formama i na svim nivoima:verski praznici se proglašavaju državnim praznicima,državni simboli se sakralizuju, osveštavajuse prostorije sekularnih ustanova, 3 uvode (vraćaju)patroni (svetitelji zaštitnici) sekularnih institucija,1 Zbog sve kooperativnijeg odnosa države prema većinskoj crkvi,što se moglo detektovati brojnim ustupcima koje je država načinilaSrpskoj pravoslavnoj crkvi, a da ova to nije ni tražila, otvarase i pitanje da li je možda reč i o procesu podržavljenja crkve.2 U ovom tekstu Srpska pravoslavna crkva se shvata prvenstvenokao crkvena organizacija čije doktrinarne, socijalne i političkestavove zastupaju njene najviše institucije i zvaničnici (Arhijerejskisabor, Arhijerejski sinod, patrijarh, episkopi, sveštena lica…); pojam crkve se tretira na sociološko-politički, a ne teološki ilimetafizički način.3 U ovom slučaju pojam „sekularni“ može se čitati i kao „budžetski“,odnosno finansiran iz državnog budžeta, tj. od sredstavasvih poreskih obveznika u Republici Srbiji.