povelja dec 14

7helsinška poveljadecembar 2014...Fašizam uvek vrebaobeležavaju se krsne slave sekularnih institucija,službena vozila i prostorije državnih institucija seukrašavaju sakralnim simbolima…Kao stožer novog ideološkog i vrednosnog okviraidentitetske rearhaizacije srpskog društva, Srpskapravoslavna crkva je predstavljala neprikosnoveniautoritet socijalnim akterima sa najizraženijometnokonfesionalnom identifikacijom najčešće institucionalizovanogu formi patriotskih i rodoljubivihorganizacija. Posmatrano u kontekstu instrumentalizacijekrize predstavničke demokratije, krize raspodelei pristupa dobrima i krize identiteta i sekularizma,desničarske organizacije u Srbiji ne razlikujuse mnogo od sveprisutnih organizacija sličnog profilau Evropi, ali je upadljivo i znakovito prisustvo iisticanje sakralnih (klerikalnih) elemenata u njihovomidentitetu.Samodefinisanje i obeležja patriotskih organizacijaističu konfesiju kao primarni element identiteta,često ispred nacionalnog: „pravoslavno-rodoljubivipokret koji se bori za duhovnu i državotvornuobnovu Srbstva na temeljima Svetosavlja“, zatimsimboli poput Hristovog monograma, kontura ikonePresvete Bogorodice i Bogomladenca Hristosa,Belog anđela itd. U programskim načelima se čestoizjednačavaju „bogoljublje i rodoljublje“, pravoslavljei srpstvo, svetoslavlje i nacionalizam… Favorizovanjei praktikovanje principa sabornosti, kao alternativepredstavničkom sistemu, predstavlja funkcionalnusponu između Srpske pravoslavne crkve iorganizacija iz pomenute rodoljub(lj)ive grupe, a njihovainstitucionalna saradnja na ovoj osnovi datirajoš od organizovanja prvih sabora pravoslavno-naconalneomladine srpske i svesrpkih sabora, početkomdvehiljaditih. Osim zajedničkih saborskih aktivnosti,postoje i drugi primeri saradnje između pojedinihepiskopa i nekih desničarskih organizacija: promocijeizdavaštva desničarskih organizacija u parohijskimdomovima, predstavljanje rada i projekataorganizacija u hramovima, blagosiljanje akcija i organizovanihskupova organizacija…Međutim, uz manifestno simboličke i institucionalneveze, postoji mnogo složenija veza koja sezasniva na pomenutoj normativno-vrednosnoj iideološkoj potpori koju Srpska pravoslavna crkvapruža pomenutim organizacijama. Osim kultovatradicije, jedinstva i nacionalnog preporoda, kojisu izjednačavanjem „bogoljublja i rodoljublja“ preuzetiiz crkvenog učenja, postoji i niz tema okokojih se stav Srpske pravoslavne crkve kao ehoponavlja i umnožava, često glasnije i odlučnije, udelovanju desničarskih organizacija. Među brojnimtemema izdvajaju se: LGBT populacija, kosovskimit, integracija Srbije (EU i NATO), odnos saRusijom, srpske teritorije, haški optuženici, belakuga… Priloženi redosled prioritetnosti i aktuelnostitema možda nije adekvatan, ali važno je napomenutida je reč o sindromski povezanim temama(stavovima) koje se retko tretiraju samostalno iizolovano jedna od druge. Tematski front se otvarau zavisnosti od dnevnopolitičke aktuelnosti,ali se silina delovanja uvek razlije i na sindromskipovezane teme.Pojedini episkopi unutar Srpske pravoslavnecrkve svojim javnim nastupima, političkim i ideološkimstavovima, autoritetom i istrajnošću, zauzimajuveoma istaknuto mesto u profilisanju ciljevai načina njihovog postizanja u programskimnačelima i delovanju desničarskih organizacija.Broj tih episkopa nije veliki, ali reč je o najglasnijimi najaktivnijim episkopima Srpske pravoslavnecrkve koji često svoje stavove uspevaju danametnu i predstave kao stav crkve, iako naknadnouslede (uglavnom pojedinačne i sporadične) ogradei kritike unutar same crkvene strukture. Problemnedostatka jasnog i javnog određivanja i ograđivanjanajviših pojedinačnih i institucionalnih autoritetaunutar same Srpske pravoslavne crkve je razlog štose delovanje pojedinih episkopa projektuje na delovanjecelokupne organizacione strukture. Ćutanjenadležnih predstavlja odobravanje, saglasje sa izrečenimili učinjenim, a to povlači odgovornost, prećutnosaučesništvo i sudelovanje nečinjenjem.Za sakralizaciju desnice u Srbiji odgovornostsnose, kako crkveni zvaničnici, tako i političke elitekoje nisu u stanju da zaštite civilizacijsku tekovinusekularne države ravnopravnih građana (poreskihobveznika) i svoju legitimizaciju osiguravajuupravo na populističkim osnovama etnokonfesionalneidentifikacije i homogenizacije, nacionalizma ikonzervativizma.