G.M.Giersztyn - 'Inny' w filmach Anga Lee - Wiedza i Edukacja

2. Klasy i drabina społecznaPęta pochodzeniaW „Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka” z 1948 roku w artykulepierwszym napisano: „Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swejgodności i swych praw.” 15 Dokument ten jest wyrazem pięknej, prawdziwiehumanistycznej idei, w praktyce społecznej jest jednak fikcją. Człowiek od urodzeniapostrzegany jest przez pryzmat środowiska w którym się urodził. Wszystkie kulturywytworzyły zwyczajowe lub prawne zasieki uniemożliwiające większej liczbieczłonków łatwe przemieszczanie się pomiędzy szczeblami drabiny społecznej. Skandal,ostracyzm, hańba dla rodziny, śmierć – oto kary dla roszczących sobie prawo dowyboru innego życia lub mezaliansu. Ang Lee w swoich filmach trzykrotnie poruszakwestię ograniczania praw ze względu na pochodzenie i przypisane mu z racjiurodzenia miejsce. Choć reżyser częściej przyglądał się przedstawicielom nizin, to niepominął zagadnienia tzw. złotej klatki, zarówno w kulturze Wschodu, jak i Zachodu.Kręgi wykluczeniaMichael Foucault podał najprostszy sposób na wyodrębnienie grup orazjednostek postrzeganych w społeczności jako obce, wystarczy po prostu zadać pytanie:kogo społeczeństwo wyklucza? 16 Odpowiedz na pytanie Foucault wystarcza dowyodrębnienia podstawowych zarysów struktury społecznej.Margaret Mead zauważa, iż przeświadczenie o tym, że ludzie ozdecydowanie różnym statusie społecznym są tacy nie za sprawą samego tylko miejscaurodzenia, czy przepisów prawnych, ale na skutek niedających się wyeliminować anijasno określić przyczyn, jest szczególną formą zachowań postfiguratywnych. 17 Swojaklasa społeczna, czy kasta są rodzajem zamkniętego plemienia, właściwym punktemodniesienia. Zasady wewnętrzne kasty określają ściśle w jakiej formie i przy jakichokazjach dochodzić może do kontaktów z przedstawicielami innych klas lub kast.15 http://www.pl.wikipedia.org/wiki/Prawa_człowieka16 Por. Bartłomiej Krupa, O rewizjonizmie, czyli Inny na opak, [w:] Widziane, czytane, ogladane–obliczaObcego, red. Paweł Cieliczko, Paweł Kuciński, wyd. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2008,str. 88.17 Margaret Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, Wydawnictwo PWN,Warszawa 1978, str. 61–62.16