Nr 318, grudzień 1980 - Znak

KOSCIOl I KLASZTOR BENEDYKTYNOW W SREDNIOWI ECZUZyw'ej formy? Jak~ przyjmowala postac w sredniowieczu, kiedyostatecznie okrzepla? Oto pytarua, kt6re sfl przedmiotem tego szkieu.J akkolwiek same poczlttki monastycyzmu nie daj~ si~ juz dzisiajzrekonstruowac wskutek braku ir6del, historycy s~ zgodni co dotego, Ze koncepcja realizowama idealu Chrystusowego poprzez 00-suniE:cie si~ od swiata, cz~sto w samotnoSci, musiala si~ przejawicbardzo wczesnie, moze nawet w pierwszych pokoleniach chrzeScijan.W kazdym razie wiadomo na pewno, Ze w powstaniu tej koncepcjii w rozwoju form :i:ycia mniszego decyduj~c~ rol~ odegralWsch6d. Tutaj, w Egipcie, juz w ,drugiej polowie III wieku, a wi~cjeszcze w okresie przed przyznaniem wolnosci KOSciolowi, dzialalAntoni, wielki asceta i pustelntik, powszechnie uwa:i:any za pierwszegoojca monachizmu. Na chrzescijaiiskim Wschodzie wczeSnietez uksztaltowaly si~ podstawowe formy :i:ycia mniszego. Pierwszaz tych form, to :i:ycie samotnicze a wlasciWiie pustelnicze, bo miejseembyla pustynia - zwane takze eremityzmem albo anachoretyzmemoBylo one szczeg6'ln'ie rozpowszechnione, chociaz wydaje si~,Ze nie dominowalo. Mnich p~dzil :i:ycie sam, w jaskini skalnej lubchatce WZllie.sionej przez siebie, z dala od ludzi. Forma ta przetrwalado dzLsiaj, chociaz jest rzadka. Marynarze oplywaj~cy g6r~ Athosw Grecji - slynn~ wYsp~, b~dl\cl\ siedzib~ wielu klasztorow ­opowia daj~, ze z jednego z wYsokich zboczy zwisajl\ stale pustekosze. To kosze pustelnik6w, ktorzy :i:yj~ w skalnych niszach urwiska.Dostali 'si~ tam po laI'icuchach wzelluZ 2lbocza, ale dzis laiicuchyprzevdzew'ialy i nikt nie mme ich odwied:zic. Zyj~ tyro, co wloz~im do kosza okoliczni rybacy. Co jakis czas kt6ry§ z koszy przestajes i~ podnosic.Eremici szukali schronienia w miejscach, ktorepodsuwala im natura,czasem budowali chaty, ale jest rzecz~ oczyw1sUi, ze ta najbardziejradykalna postac udieczki od swiata nie przynosila ze sob~zadnych trwalych form budownictwa.'Inaczej bylo z cenobityzmem, czyli z t~ postaci~ :i:ycia mniszego,kt6ra polegala na wsp6lnocie miejsca pobytu. Wsch6d uksztaltowali rozwin~l dwie gl6wne odmiany cendbityzmu, kt6re mial'y potemprzyj ~c si~ n a Zachodzie i decydowac 0 jego monastycyzmie. Dopierwszej z tych odmian zaliczamy klasztory, w ktorych - wokolkosciola i celi gloSnego ascety, p6miej ZwYkle opata - powstawalydomki mnich6w, :i:yjl\cych wprawdzie osobno, ale jednak w kontakeiez mistrzem duchowym i ca~ wsp6lnot~. Wcze.sne reguly wschodnieprze.strzegaly 2lreszUi przed niebezpieczeiistwem egocentryzmu,jakie ni6s1 ze sob~ anaehoretyzm i zalecaly t~ form~ monastycyzmu.Na Wschodzie byla ona szczeg6lnie rozpowszechniona i wlasciwiedo dzisiaj przetrwala, ehociaz w zmienionych postaciach; m amy j1!1611- -- ---- ----