metody, formy i programy kształcenia - E-mentor

Zarządzanie różnorodnością jako podstawa...Jak podkreśla Małgorzata Durska, zarządzanieróżnorodnością kojarzone jest na ogół z przeciwdziałaniemdyskryminacji. W ramach prowadzenia „akcjinaprawczej” przyjmuje się założenie o koniecznościwyrównywania szans osób przynależących do grupmniejszościowych, wykluczanych lub pozbawionychmożliwości dostępu do rożnych sfer życia społecznego:edukacji, rynku pracy, władzy. W praktyceprowadzi to do podejmowania rożnego rodzaju akcjiafirmatywnych, które – podobnie jak sama dyskryminacja– dotyczą zawsze ostatecznie jednostek – toindywidualna jednostka pozbawiona jest równychpraw i to ona korzysta z programów wyrównywaniaszans. W takim ujęciu dokonuje się jednak zawężeniaznaczeniowego omawianej koncepcji wyłącznie dodziałań mających na celu przeciwdziałanie występującymprzejawom dyskryminacji.Prawidłowo rozumiane zarządzanie różnorodnościąnie ogranicza się tylko do stwarzania preferencyjnychwarunków czy wyrównywania szans indywidualnychczłonków jakiejś grupy społecznej, ale przede wszystkimopiera się na założeniu, że szeroko rozumianaróżnorodność podnosi jakość funkcjonowania całejorganizacji i ma na nią pozytywny wpływ. Akcentprzesunięty jest tym samym z jednostki na organizacjęlub firmę czy – szerzej ujmując – na całe społeczeństwo.U podstaw takiego myślenia leży założenie, żeróżnorodność sama w sobie jest wartością, będącczynnikiem podnoszącym jakość funkcjonowaniadanej zbiorowości 11 .Zarządzanie różnorodnością oznacza dostrzeganieróżnic pomiędzy ludźmi w organizacji (i poza nią) orazświadome rozwijanie strategii, polityk i programów,które tworzą klimat dla poszanowania i wykorzystaniatych różnic na rzecz realizacji celów organizacji. Głównymcelem zarządzania różnorodnością jest stworzenietakiego środowiska pracy, w którym każda zatrudnionaosoba czuje się szanowana i doceniona, dzięki czemumoże w pełni wykorzystywać swój potencjał intelektualny,co przyczynia się do sukcesu organizacji 12 .Wymaga to wręcz fundamentalnej zmiany myśleniawielu menedżerów i przyjęcia postawy charakteryzującejsię otwartością i zaufaniem do ludzi – zrozumieniem,akceptacją i poszanowaniem odmiennychtożsamości jednostek ludzkich, zróżnicowanych,indywidualnych potrzeb i oczekiwań członków danejorganizacji oraz postrzeganiem ich w kategoriach cennychwartości, którymi należy umiejętnie zarządzać.W praktyce oznacza to również otwartość organizacjina nowych pracowników z zewnątrz, świadomepozyskiwanie różnorodnej, często unikalnej wiedzy,umiejętności i doświadczeń, jakie mogą wnieść nowozatrudniane osoby. Najważniejszym wyzwaniem jestodrzucenie myślenia postrzegającego organizacjęi pracujących w niej ludzi wyłącznie jako narzędzi doosiągania korzyści finansowych dla kadry zarządzającej,właścicieli, akcjonariuszy. Niestety biegunowoodległe postawy i wzorce zachowań elit władzy sąnastępnie przenoszone na niższe szczeble oraz utrwalanejako skuteczna metoda realizacji partykularnychinteresów wąskich grup beneficjentów.Jak wspominano wcześniej, dla zarządzania różnorodnościąszczególne znaczenie ma art. 18 3a par. 1. Kodeksupracy, zgodnie z którym pracownicy powinni byćrówno traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązaniastosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowaniaoraz dostępu do szkoleń mających na celu podnoszeniekwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względuna płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię,narodowość, przekonania polityczne, przynależnośćzwiązkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacjęseksualną, a także bez względu na zatrudnieniena czas określony lub nieokreślony czy w pełnymlub niepełnym wymiarze czasu pracy. W myśl par. 2.– równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowaniew jakikolwiek sposób, bezpośrednio lubpośrednio, z przyczyn określonych w par. 1.Niemniej ważne jest to, że zarządzanie różnorodnościąnie może istnieć poza moralnym i prawnymkontekstem. Etyka i prawo dotyczące przeciwdziałaniadyskryminacji są nie tylko częścią środowiska firmy– tożsamość firmy musi odzwierciedlać tradycję prawczłowieka. Koncepcja zarządzania różnorodnością maścisły związek z podejmowaniem działań mających nacelu równouprawnienie pracowników i przeciwdziałaniedyskryminacji, a ponadto jest odzwierciedleniemwspółczesnego podejścia do zarządzania kapitałemludzkim 13 .Jak słusznie zauważa Tomasz Ugryn, zarządzanieróżnorodnością i polityka równych szans przedstawianesą czasem jako zjawiska równoległe, podczas gdy sąto pojęcia komplementarne. Przyjmuje się, że politykarówności szans (equal employment opportunity policy)odnosi się głównie do zagadnień równouprawnieniakobiet i mężczyzn, natomiast zarządzanie różnorodnościąobejmuje szerokie spektrum działań dotyczącychsposobów kreowania aktywnej polityki kadrowejorganizacji, pozwalających na efektywne wykorzystanieposiadanego kapitału ludzkiego, a także pozyskiwanietalentów z zewnętrznego rynku pracy. W tymkontekście działania mające na celu przeciwdziałaniedyskryminacji na etapie rekrutacji i zatrudnienia stająsię podstawowym warunkiem – są pierwszym krokiemumożliwiającym wdrożenie koncepcji zarządzaniaróżnorodnością, zakładającej pożądaną konfiguracjęstruktury społecznej osób zatrudnionych w danejorganizacji, która możliwa jest do osiągnięcia tylkow sytuacji skutecznej polityki antydyskryminacyjnej 14 .11M. Durska, Zarządzanie różnorodnością: kluczowe pojęcia, „Kobieta i biznes” 2009, 1–4, dz.cyt., s. 8–9.12P. Kaczmarek, A. Krajnik, A. Morawska-Witkowska, B.R. Remisko, M. Wolsa, Firma = różnorodność. Zrozumienie, poszanowanie,zarządzanie, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa 2009, s. 8.13K. Mazur, Diversity management, czyli zarządzanie różnorodnością, Projekt „Siła wiedzy”, http://www.sila-wiedzy.pl/index.php/siawiedzy/nauki-humanistyczne,[05.05.2011].14T. Ugryn, O równości w zarządzaniu różnorodnością, Projekt „Świętokrzyska firma równych szans”, http://sfrs.pl, [05.05.2011].czerwiec 2011 15