e-edukacja w krajuProject Based e-Learningna platformie zdalnegokształceniaPiotr KopciałW opracowaniu opisano realizację koncepcji nauczaniazorientowanego projektowo przy użyciu plat<strong>formy</strong> edukacyjnejw trakcie zajęć na studiach podyplomowych w OśrodkuKształcenia na Odległość Politechniki Warszawskiej. Przedstawionosposób pracy metodą Project Based e-Learning,przeanalizowano statystyki aktywności studentów, omówionoefekty kształcenia.W artykule zatytułowanym Project Based e-Learning– nowy model kształcenia 1 przedstawiono perspektywyrealizacji zajęć na wyższej uczelni metodą kształceniakomplementarnego 2 , w którym część zajęć miałaodbywać się w sposób tradycyjny, a część przy użyciuplat<strong>formy</strong> edukacyjnej. Zdefiniowano pojęcie „ProjectBased e-Learning” oznaczające zorientowane projektowokształcenie na odległość (w skrócie e-PBL) 3 .Wiosną 2011 roku sprawdzono empirycznie postawionewe wspomnianym artykule hipotezy. Z grupą 27słuchaczy studiów podyplomowych Narzędzia i Techniki WirtualnejEdukacji na specjalności e-Edukacja w przedsiębiorstwiew Ośrodku Kształcenia na Odległość Politechniki Warszawskiej(OKNO PW) przeprowadzono zajęcia z przedmiotuPortal edukacyjny: funkcje i narzędzia. Zajęcia odbywały sięprzez siedem tygodni. W trakcie ich trwania oraz po ichzakończeniu zbierano i analizowano statystyki zachowania(interakcji) studentów oraz prowadzących w celu sprawdzeniaefektywności procesu kształcenia metodą e-PBL.Realizacja zajęć metodą e-PBLKoncepcję realizacji zajęć metodą e-PBL nakreślonow poprzednim artykule 4 . Na potrzeby zajęć na studiachw OKNO przygotowano platformę edukacyjną do praktycznegozastosowania tej koncepcji. Zajęcia zrealizowanona platformie Fronter. Każdy przedmiot prowadzonyna tej platformie ma przydzieloną oddzielną witrynę,nazywaną salą przedmiotu. Jednak zanim przystąpionodo konfigurowania plat<strong>formy</strong> edukacyjnej, opracowanoRamową instrukcję realizacji projektu. Instrukcja ta,uwzględniająca <strong>metody</strong>kę PBL 5 , określała:• Cel przedmiotu– jaki ma być efekt końcowy (na czym polega projekt)oraz co student powinien umieć po ukończeniuzajęć (jakie umiejętności powinien nabyć).W omawianym przypadku celem pracy było zdobycieumiejętności obsługi narzędzi plat<strong>formy</strong> edukacyjnejFronter. Projekt polegał na skonfigurowaniui rozbudowie przez każdego studenta wirtualnejsali przedmiotu na platformie. Przykładowe tematyprojektów zaproponowane przez studentów to:– sala do nauki języka angielskiego,– sala do realizacji kursu przedsiębiorczości,– sala do realizacji zajęć z informatyki,– sala do realizacji szkolenia z ubezpieczeń nażycie,– sala do realizacji kursu savoir vivre’u w biznesie,– portal edukacyjny – informacja europejska.• Metody pracy studentaW omawianym przypadku rozwiązywanie rozważanegozagadnienia (wykonanie projektu) składało sięz sześciu części:1. opis, dyskusja i zrozumienie sytuacji problemowej,2. podanie specyfikacji problemów do rozwiązania,3. zaprojektowanie rozwiązania (projekt),4. implementacja (realizacja) rozwiązania w postacisali przedmiotu na platformie Fronter,5. ewaluacja rozwiązania,6. prezentacja sposobu otrzymania rozwiązaniai samego rozwiązania.Oprócz tego studenci posługiwali się przygotowanymiprzez prowadzącego projekt objaśnieniami sposobówdziałania przykładowych narzędzi plat<strong>formy</strong>Fronter oraz rozbudowy wirtualnej sali przedmiotu,opracowanymi w postaci listy kolejnych kroków.1P. Kopciał, Project Based e-Learning – nowy model e-kształcenia, „e-<strong>mentor</strong>” 2010, nr 3 (35), http://www.e-<strong>mentor</strong>.edu.pl/artykul/index/numer/35/id/756, [05.06.2011].2R.D. Garrison, N.D. Vaughan, Blended Learning in Higher Education: Framework, Principles, and Giudelines, Jossey-Bass, 2007.3UNESCO Chair for Problem Based Learning, UCPBL Annual report 2009, Aalborg University, Denmark 2009.4P. Kopciał, dz.cyt.5J.A. Amador, L. Miles, C.B. Peters, The Practice of Problem-Based Learning: A Guide to Implementing PBL in the College Classroom,Anker Publishing Company, 2007.40 e-<strong>mentor</strong> nr 3 (40)
Project Based e-Learning na platformie zdalnego kształcenia• Zadania i terminy realizacji całości oraz poszczególnychetapów pracy – opis zadań, które należy wykonać naposzczególnych etapach realizacji projektu. W omawianymprzypadku realizacja zadania projektowegozostała podzielona na siedem etapów, z którychkażdy trwał tydzień.Tydzień 1. Pierwsze kroki z platformą Fronter.Tydzień 2. Użytkowanie plat<strong>formy</strong> Fronter z uprawnieniamistudenta.Tydzień 3. Użytkowanie plat<strong>formy</strong> Fronter z uprawnieniamiwykładowcy. Konfigurowanie i edycja własnejsali przedmiotu na platformie (dla każdego studentazostała utworzona sala przedmiotu na platformie,gdzie otrzymywał on uprawnienia umożliwiającekonfigurowanie funkcji i edycję treści).Tydzień 4. Zarządzanie użytkownikami i zasobamiw sali (dla każdego studenta zostało utworzone dodatkowekonto studenta testowego na platformie).Tydzień 5. Wykorzystanie narzędzi komunikacyjnychplat<strong>formy</strong> Fronter.Tydzień 6. Rozbudowa sali przedmiotu o dodatkowenarzędzia plat<strong>formy</strong> Fronter.Tydzień 7. Tworzenie dokumentacji projektowej.Publiczna prezentacja rozwiązania.• Źródła informacji:W tym przypadku były to przede wszystkim wskazaneprzez prowadzącego instrukcje użytkowania plat<strong>formy</strong>Fronter, umieszczone w Zasobach sali studentówi sali przedmiotu na platformie oraz podręcznik doprzedmiotu.• Terminy i miejsce konsultacji z prowadzącym projektZe względu na sposób prowadzenia zajęć istniałynastępujące możliwości odbycia konsultacji z prowadzącymprojekt:– w trakcie zajęć stacjonarnych w OKNO podczaszjazdu inauguracyjnego, konsultacyjnego i egzaminacyjnego,– w formie konsultacji wirtualnych (przy użyciuaplikacji Elluminate na platformie Fronter) w wymiarzejednej godziny w ustalonym dniu każdegotygodnia,– na forum dyskusyjnym przedmiotu: konsultacjemerytoryczne – dotyczące spraw związanychz przedmiotem projektu – oraz organizacyjne,– poprzez pocztę elektroniczną (odpowiedź prowadzącegow ciągu doby).• Sposób oceny poszczególnych etapów pracyW omawianym przypadku za wykonanie projektustudent mógł otrzymać maksymalnie 100 punktów.Rozkład punktów, które można było uzyskać w poszczególnychtygodniach, był następujący:– za realizację zadań w tygodniu 1: 5 pkt,– za realizację zadań w tygodniu 2: 10 pkt,– za realizację zadań w tygodniu 3: 20 pkt,– za realizację zadań w tygodniu 4: 20 pkt,– za realizację zadań w tygodniu 5: 20 pkt,– za realizację zadań w tygodniu 6: 20 pkt,– za realizację zadań w tygodniu 7: 5 pkt.Jasno sprecyzowane kryteria oceny poszczególnychetapów pracy umożliwiły rozłożenie jej w czasiei wykonywanie zadań fazami. Zadania były również cotydzień oceniane przez prowadzącego projekt, dziękiczemu student mógł śledzić na bieżąco sumarycznąliczbę uzyskanych punktów.• Podział zadań związanych z realizacją projektuPrzy realizacji zajęć zorientowanych projektowokonieczne było wyznaczenie osób odpowiedzialnychza realizację projektu.W omawianym przypadku maksymalną liczebnośćgrupy projektowej ustalono na 3 osoby – możnabyło również wykonywać projekt indywidualnie. Jeśliprojekt realizowała więcej niż jedna osoba, koniecznebyło określenie, która osoba za co jest odpowiedzialna,z czego rozliczana i za co oceniana.W trakcie pierwszego tygodnia zajęć student przesyłałdo prowadzącego „kontrakt” – dokument zawierającytemat, z jakim będzie związana jego sala,oraz informację, czy wykonuje projekt samodzielnie,czy w grupie (przedstawienie ewentualnych współuczestnikówgrupy). Po zaakceptowaniu „kontraktu”przez prowadzącego student mógł przystąpić dorealizacji zadań związanych z projektem. Co ciekawe,większość osób zdecydowała się wykonywać projektsamodzielnie. Przyczyn takiego stanu rzeczy możnaupatrywać w dużym rozproszeniu geograficznymuczestników studiów. Choć narzędzia plat<strong>formy</strong>Fronter umożliwiają współpracę na odległość, towiększość studentów wciąż niechętnie z nich korzysta.Jednym z celów cotygodniowych konsultacjionline było przybliżenie studentom tych narzędzi.• Prezentacja rozwiązaniaJedną z zasad przy prowadzeniu zajęć zorientowanychprojektowo jest publiczna prezentacja rozwiązania.W omawianym przypadku polegała ona naprzedstawieniu utworzonego projektu na zjeździeegzaminacyjnym, jak również na przygotowaniudokumentacji projektowej, która została na końcuzajęć udostępniona pozostałym osobom. Dziękitemu nawet studenci nieobecni na zjeździe egzaminacyjnymmogli zapoznać się z rezultatami pracyinnych osób. Przygotowano wzorzec dokumentacjiprojektowej, który studenci pobierali i edytowali.Najważniejsze punkty dokumentacji projektowejto:1. Wstęp – cel pracy,2. Scenariusz – opis funkcji projektu końcowego,3. Założenia i wymagania projektu,4. Realizacja projektu – opis procesu jego realizacjii prezentacja efektu końcowego,5. Podsumowanie i wnioski.Dobór narzędzi plat<strong>formy</strong> edukacyjnejPo opracowaniu planu realizacji zajęć przygotowanoodpowiednio platformę edukacyjną. Do przeprowadzeniazajęć z przedmiotu Portal edukacyjny: funkcjei narzędzia (w skrócie PE) przygotowano salę przedmiotuwyposażoną w niezbędne materiały dydaktyczne i narzędziapracy własnej, współpracy i komunikacji. Narzędziate wybrano na podstawie analizy potrzeb wynikającychz charakteru pracy metodą projektów. Na rysunku 1przedstawiono narzędzia plat<strong>formy</strong> Fronter.czerwiec 2011 41