e-edukacja w krajuTabela 4. Charakterystyka aplikacji DiigoDiigoprzeznaczenie gromadzenie i porządkowanie zasobów internetowychadres www www.diigo.comsposób dostępuza pośrednictwem przeglądarki, wymagane jest utworzenie konta, aby korzystać z pełnej funkcjonalnościniezbędne jest zainstalowanie dodatku (plug in) dostępnego na stronie usługodawcyuwagibezpłatna w wersji podstawowej, specjalna darmowa wersja do celów edukacyjnychŹródło: opracowanie własneDiigo pozwala na rozbudowywanie sieci kontaktówi tworzenie społeczności osób uczących się (PersonalLearning Network), z którymi można dzielić się zainteresowaniamii zasobami. Można śledzić aktywność osób,które gromadzą interesujące zasoby i posiadają je w publicznymkatalogu. Dodanie takiej osoby do naszej siecikontaktów zaowocuje otrzymywaniem powiadomieńo każdym nowym materiale, który ta osoba opublikowała.Zotero – proste narzędzie do tworzenia bibliografiii odwołańZotero jest aplikacją nieco odmienną od omawianychwcześniej, ale na pewno nie mniej ważną i przydatną.Służy bowiem do tworzenia na własne potrzeby kolekcjiźródeł bibliograficznych. Nie jest typową aplikacjąudostępnianą na zasadzie SaaS, lecz niewielkim programem,instalowanym jako dodatek do przeglądarkiFirefox. Jego zalety szybko doceni każdy, kto częstokorzysta z internetowych bibliotek cyfrowych i elektronicznychwersji czasopism, czy też poszukuje informacjinaukowej, przeglądając strony różnych instytucji lubblogi prowadzone przez ekspertów.Częste poszukiwania w sieci zwykle prowadzą doutworzenia długiej listy zakładek w przeglądarce.Niestety lista ta zapisywana jest na dysku lokalnym,co oznacza, że nie mamy do niej dostępu z innegokomputera. Kolejna trudność wiąże się z koniecznościązapisywania źródła pochodzenia danego tekstu– nie zawsze w treści kopiowanego pliku czy stronyinternetowej zawarta jest informacja o pochodzeniutego zasobu. Potrzeba odtworzenia tego typu danychpo pewnym czasie, gdy realizowane przez nas zadaniewymaga podania dokładnych źródeł bibliograficznych,może być nie lada wyzwaniem, często bardzo czasochłonnym.Zotero pomaga rozwiązać oba wymienioneproblemy, a nawet może jeszcze więcej. Przede wszystkimumożliwia łatwe zapisanie potrzebnych danych,zebranych w katalogach, które każdy zainteresowanytworzy adekwatnie do swoich potrzeb. W Zotero są onenazywane kolekcjami, co znakomicie oddaje sens ichtworzenia. Ich zbiór nazywany jest biblioteką, chociażw nawiązaniu do rzeczywistej biblioteki należałobyraczej powiedzieć, iż jest to katalog rzeczowy w wersjielektronicznej. Poszczególne kolekcje odpowiadajądziałom, a pojedyncze wpisy to karty katalogowe.Sposób umieszczania danych w kolekcjach zależy odtego, co ma zostać zapamiętane. Jeżeli przeglądarkaidentyfikuje otwarty w jej oknie zasób jako książkębądź artykuł, to na pasku adresu automatycznie pojawiasię odpowiednia ikonka. Wystarczy w nią kliknąć,aby dane bibliograficzne o zasobie zostały wpisane dowskazanej kolekcji w naszej bibliotece, która możebyć przechowywana lokalnie lub na serwerze Zotero,co zapewnia dostęp do niej z dowolnego komputerapodłączonego do internetu. Jeżeli zasób nie zostałrozpoznany automatycznie, można skorzystać z odpowiedniejikony w menu omawianej aplikacji (rys. 5).Przycisk Zotero znajduje się zawsze w prawym dolnymrogu okna przeglądarki (na pasku stanu) i pozwala naszybkie otwieranie i zamykanie biblioteki.Rysunek 5. Ekran przeglądarki z aktywnym oknem ZoteroŹródło: opracowanie własne56 e-<strong>mentor</strong> nr 3 (40)
Web 2.0 na uczelni – przegląd badań i aplikacjiTabela 5. Charakterystyka aplikacji Zoteroprzeznaczenieadres wwwsposób dostępuuwagiŹródło: opracowanie własnetworzenie bibliografiiwww.zotero.orgZoteroza pośrednictwem przeglądarki, niezbędne jest zainstalowanie dodatku (plug in) dostępnegona stronie usługodawcykorzystanie bezpłatne, możliwość integracji z edytorem tekstuOmówione funkcje aplikacji wydają się być niecopodobne do tych, które są dostępne w opisywanymwcześniej Diigo, oba dodatki umożliwiają bowiemtworzenie kolekcji zasobów znalezionych w sieci.Warto jednak zwrócić uwagę, iż o ile Diigo ma ułatwićprzeszukiwanie i szybkie pozyskiwanie informacjiz internetu (m.in. poprzez współdzielenie zasobów i ichautomatyczną aktualizację), o tyle zasadniczą funkcjąZotero jest przechowywanie informacji bibliograficznych.Zwłaszcza że opisane powyżej opcje gromadzeniadanych w kolekcjach to dopiero początek możliwości tejprzydatnej aplikacji. Producent programu oferuje takżebezpłatny dodatek do edytora tekstu (MS Word i OpenOffice), który pozwala na szybkie tworzenie listy odwołańbibliograficznych w publikacjach. Wystarczy w tymcelu przeciągnąć myszką odpowiednią pozycję z kolekcjilub przekopiować ją, korzystając ze schowka. Danebibliograficzne zapisane w karcie katalogowej pojawiąsię w dokumencie tekstowym w takim formacie, jaki zostanieprzez nas wybrany. Dostępnych jest wiele stylów,od najczęściej stosowanych – takich jak APA, Harvard czyChicago – po style specjalistyczne, charakterystyczne dladanej dziedziny wiedzy (np. styl medyczny).Przydatność omawianego programu w pracy naukowejraczej nie budzi wątpliwości. Jeżeli chodzio dydaktykę – zastosowanie jest podobne: aplikacjamoże być przydatna wszędzie tam, gdzie występujepotrzeba tworzenia bibliografii – od prac seminaryjnychpo dyplomowe. Na koniec warto zaznaczyć, iż zgodniez przyjętym przez autorki kryterium wyboru aplikacjapowinna umożliwiać także dzielenie się wiedzą i takrzeczywiście jest – Zotero pozwala zarówno na wspólnetworzenie bibliotek lub ich kolekcji, jak też na „wymienianiesię” nimi za pośrednictwem sieci.PodsumowanieNa temat technologii Web 2.0 powstało wiele artykułóworaz wystąpień konferencyjnych, napisano i wydanowiele książek. Niektóre z nich służą analizie (często krytycznej)„zjawiska”, jakim jest Web 2.0 16 , inne przybliżająsposoby wykorzystania technologii społecznościowychw edukacji 17 , jeszcze inne zapowiadają wręcz swoistąrewolucję edukacyjną, jaką spowoduje obecność tychtechnologii w naszym życiu i w szkole 18 . Znaczniemniej uwagi poświęcono do tej pory zastosowaniomnaukowym aplikacji Web 2.0. Ich rolę – szczególniew badaniach interdyscyplinarnych, a także na płaszczyźniemiędzynarodowej współpracy badawczej – zaczętodostrzegać dopiero w ostatnich latach. Jak wynikaz przytoczonych wyników badań, niebagatelne znaczeniedla upowszechnienia się stosowania rozwiązań służącychwspółpracy oraz wymianie myśli i doświadczeńza pomocą narzędzi internetu społecznościowego mapopularyzacja wiedzy zarówno na temat samych aplikacji,jak i sposobów efektywnego korzystania z nich.Niniejsze opracowanie oraz omawiany w nim Przewodniksą próbą wyjścia naprzeciw potrzebom polskiego środowiskaakademickiego w tym zakresie.Netografia dostępna jest w wersji internetowej czasopisma.16Przykładem takiej publikacji, której ukazanie się w 2007 roku wywołało wiele dyskusji, jest książka A. Keena, Kult amatora. Jakinternet niszczy kulturę, tłum. Małgorzata Bernatowicz, Katarzyna Topolska-Ghariani, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,Warszawa 2007.17Jedną z najbardziej znanych pozycji tego typu jest książka W.H. Richardsona, Blogs, Wikis, Podcasts, and Other Powerful Web Toolsfor Classrooms, Corwin Press, 2010.18C.J. Bonk, The World is Open: How Web Technology is Revolutionizing Education, Jossey Bass, 2011.PolecamyKonkurs Dojrz@łość w sieci. Dobre PraktykiTrwa konkurs na dobre praktyki skierowane do osób w wieku 50+, których celem jest nauka korzystania z komputerai internetu. Organizacje społeczne, instytucje, firmy i grupy nieformalne mogą zgłaszać inicjatywy z zakresu edukacji cyfrowejseniorów, które będą inspiracją dla innych podmiotów. Najciekawsze przedsięwzięcia będą promowane i zostanąopisane w publikacji. Zgłoszenia przyjmowane są do 11 lipca, ogłoszenie wyników zaś nastąpi 29 września bieżącegoroku. Konkurs organizowany jest przez Koalicję Cyfrowego Włączenia Generacji 50+ Dojrz@łość w sieci, powołaną przezUPC Polska wraz z Akademią Rozwoju Filantropii w Polsce.Więcej informacji dostępnych jest na stronie: http://www.dojrzaloscwsieci.pl.czerwiec 2011 57