metody, formy i programy kształcenia - E-mentor

Web 2.0 na uczelni – przegląd badań i aplikacjizany z kursem realizowanym w oparciu o technologiespołecznościowe wspólnie przez studentów dwóchuczelni niemieckich z Berlina i z Monachium w okresieod października 2010 do lutego 2011 roku. Warto podkreślić,że aplikacje typu Web 2.0 pełniły w tym kursiepodwójną rolę – nie tylko były narzędziem komunikacjii współpracy, ale także stanowiły treść kursu – autorzyzdefiniowali bowiem cele kursu tak, aby przyczynił sięon do poznania nie tylko samych narzędzi Web 2.0,lecz również ich roli oraz wpływu na społeczeństwo,do zrozumienia przydatności tych narzędzi w różnychkontekstach życiowych, w tym w pracy zawodowej,a także do upowszechnienia ich wykorzystania wśródstudentów.Po zakończeniu kursu przeprowadzono wśróduczestników ankietę, w której odpowiadali oni m.in.na pytania o to, jak ocenili przydatność technologiipoznanych w trakcie trwania kursu i w jakim stopniuplanują je wykorzystać w dalszej nauce lub pracy.Uzyskane wyniki były dość zastanawiające 7 . Studencibardzo wysoko ocenili przydatność portali społecznościowychoraz aplikacji umożliwiających prowadzeniewideokonferencji, wartościowa według nich byłatakże możliwość współpracy na platformie wiki orazodbywania wirtualnych spotkań z ekspertami. Inaczejnatomiast wyglądały odpowiedzi na pytania o gotowośćdo wykorzystywania poznanych narzędzi po zakończeniukursu. Wartości procentowe były w tym przypadkuzdecydowanie niższe. Deklarację korzystania z blogów,mikroblogów lub wiki złożyło niewiele ponad 50 proc.uczestników kursu, jeszcze mniej, gdyż około 36 proc.zadeklarowało chęć korzystania z systemów znacznikowania.Jedynie w przypadku serwisów społecznościowychi narzędzi do komunikacji VoIP wskaźniki tepozostały wysokie. Dane te, w zestawieniu z podanymina początku liczbami dotyczącymi Facebooka i Twittera,pozwalają przypuszczać, iż planowane zastosowaniaraczej nie będą miały charakteru edukacyjnego.Nieco odmienne badania zostały zaprezentowaneprzez Katrin Weller i współautorów 8 , którzy próbowalizebrać dane na temat wykorzystania technologii społecznościowychw kontekście prac badawczych, prowadzonychgłównie w ramach realizowanych projektów,zarówno przez studentów, jak i przez nauczycieliakademickich. Wyniki pochodzą z uczelni w trzechkrajach: w Niemczech, Austrii oraz Szwajcarii. Badaniaprowadzone wśród studentów dotyczyły dwóchniezależnych grup – osób studiujących na kierunkachzwiązanych z przetwarzaniem informacji (informationscience), włącznie z informatyką, oraz studentów pozostałychkierunków. Pytania zadawane w ankieciedotyczyły korzystania z aplikacji umożliwiającychwyszukiwanie i pozyskiwanie informacji, blogów orazserwisów społecznościowych. Pytano przy tym nie tylkoo sposób korzystania (pasywny – jako odbiorca czyaktywny – w roli twórcy), lecz także o opinie na tematużyteczności oraz wiarygodności podanych aplikacjilub usług. Największą popularnością spośród analizowanychaplikacji cieszyła się Wikipedia – wskazałoją 95,2 proc. badanych, przy czym ok. 50 proc. z nichuważa ją za wiarygodne źródło informacji a tylko 5,4proc. za całkowicie niegodne zaufania. Podobnie jakw opisywanych wcześniej badaniach wysoką pozycję(81,7 proc. wskazań) wśród ocenianych narzędzi zajęłyportale społecznościowe (StudiVZ, XING, Facebook,LinkedIn, MySpace), zaś nieco niższą (68,6 proc.) serwisyumożliwiające publikowanie oraz udostępnianiezdjęć i nagrań wideo (Fickr, YouTube). Autorzy badańzwrócili również uwagę na fakt, iż stosunkowo niewielustudentów korzysta z blogów oraz podcastówi vidcastów, a jeszcze mniej z technik znacznikowaniaczy komunikatów RSS, chociaż dość powszechnie deklarują,iż te technologie są im znane.Zupełnie innej skali badań dotyczy ostatni z prezentowanychtutaj raportów, opracowany przez G. Conolei P. Alevizou dla Higher Education Academy w WielkiejBrytanii. Dokonano w nim przeglądu tego, co zostałonapisane na temat wykorzystania technologii Web 2.0w tym kraju. Nie były to więc badania ilościowe leczjakościowe. Ich krótkie omówienie będzie więc zarazempodsumowaniem roli i znaczenia technologii Web2.0 w szkolnictwie wyższym, których analiza stanowigłówny cel niniejszego artykułu.Przede wszystkim zwraca uwagę charakter pytań,które postawili sobie autorzy – w stosunku do omawianychwyżej badań istotne są dwie różnice. Po pierwsze,oprócz wymienianych wcześniej rodzajów aplikacjiw większym stopniu uwzględniano też środowiskaumożliwiające współpracę zdalną oraz wykorzystywanierzeczywistości poszerzonej i światów wirtualnych (immersiveenvironments and virtual worlds). Po drugie, pytanonie tylko o rodzaj stosowanych aplikacji, ale równieżo zakres ich oddziaływania na edukację i jej uczestników.Poszukiwano więc odpowiedzi na pytania, na ilestosowanie narzędzi Web 2.0 aktywizuje uczących sięoraz w jakim stopniu wspiera tworzenie przez nich nowychtreści i rozwijanie umiejętności krytycznej ocenyaktywności innych. Sprawdzano także, w jakim stopniustosowanie tych technologii oddziałuje na nauczycieli– na ile sprzyja przyjmowaniu przez nich nowej roliw procesie edukacyjnym (nauczyciel jako „współuczącysię” a nie „dostarczyciel wiedzy”) oraz w jakim stopniuprzyczynia się do rozwijania współpracy z innymi nauczycielamii tworzenia tzw. społeczności praktyków(communities of practitioners).Autorzy podają w swoim raporcie, iż można zauważyćwyraźną lukę pomiędzy oczekiwaniami wobectechnologii Web 2.0 i tym, co zdają się one oferowaćedukacji, a ich faktycznym wykorzystaniem. Wskazują nawystępowanie dużych różnic pomiędzy użytkownikamitych narzędzi, zarówno wśród uczących się, jak też nauczycieli.Zaznaczają również, że istotnym czynnikiem,który może wpłynąć na lepsze wykorzystanie potencjałuWeb 2.0, jest odpowiednia pomoc ze strony ekspertów,7Tamże, s. 3.8K. Weller, R. Dornstädter, R. Freimanis, R. N. Klein, M. Perez, Social Software in Academia: Three Studies on Users’ Acceptance of Web2.0 Services, http://journal.webscience.org/360/m, [19.05.2011].czerwiec 2011 47