Yuval Noah Harari - Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi (1)

öbür yandan tavşanlar, tavşan gibi ürüyordu, insanlar her yıl
yüzlerce tavşan avlasa da bu soylarını tüketmeye yetmiyordu.
Atalarımız tabii ki mamutların kökünü kazımayı
amaçlamadılar, sadece eylemlerinin sonuçlarının farkında
değillerdi. Mamut ve benzeri büyük hayvanların yeryüzünden
silinmesi evrimsel takvimin geniş periyotları baz alınınca çok
hızlı bir süreç gibi görünebilir. Ancak söz konusu olan insan
zamanıysa, mamutların soylarının tükenmesinin oldukça yavaş
ve aşamalı ilerlediğini söyleyebiliriz. İnsanlar yetmiş seksen
yıldan fazla yaşamazken, bir türün tükenmesi yüzyıllar
sürüyordu. Atalarımız yılda iki ya da üçü geçmeyen yıllık
mamut avıyla, bu kürklü devlerin ortadan yok olması
arasındaki bağı muhtemelen kuramadılar. Olsa olsa nostaljik
bir dede şüpheci gençlere, “Benim gençliğimde buralar
mamuttan geçilmezdi. Mastodonlar ve devasa geyikler de
görürdük. Tabii o zamanlar kabile şefleri dürüsttü, küçükler de
büyüklerine saygılı davranırdı,” diye yakınmıştı.
Yılanın Çocukları
Antropolojik ve arkeolojik kanıtlar arkaik avcı-toplayıcıların
animist olduklarına işaret ediyor; onlar insanları hayvanlardan
ayıran hiçbir temel fark olmadığına inanıyordu. Yaşadıkları
vadiyi çevreleyen sıradağlar bölgenin tüm sakinlerine aitti ve
herkes ortak kurallara uymak zorundaydı. İnsanlar hayvanlar,