Yuval Noah Harari - Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi (1)

süpermarketlerde satılanları bırakıp çayımı aktarlardan almaya
başlar, Çin’in Siçuan eyaletindeki Ya’an dağlarının eteklerinde
yetişen, panda dışkısıyla gübrelenmiş “panda dışkısı çayı”ndan
ayrı bir keyif duymaya başlarım. İşte böylece çay hassasiyetimi
bardak bardak damıtır ve bir çay eksperi hâline gelirim. Çay
içme ritüellerimin ilk günlerinde bana Ming Hanedanlığından
kalma porselen bir fincanda panda dışkısı çayı sunmuş
olsaydınız, kıymetini bilemez, bu özel çaya karton bardaktaki
poşet çaydan farklı davranamazdım. Hassasiyetiniz olmayan bir
konuyu deneyimleyemezsiniz, tıpkı uzun bir deneyimleme
sürecinden geçmeden hassasiyet geliştiremeyeceğiniz gibi.
Çay örneğindeki doğrular tüm estetik ve etik bilgi
konusunda da geçerlidir. İçeriği önceden belirlenmiş hazır bir
bilinçle doğmayız. Hayatın akışında insanları incitir ve
inciniriz; biz şefkat gösterdikçe karşımızdakiler de bize aynı
sevgiyi gösterir ve şefkat duyarlar. Eğer dikkatimizi verirsek
ahlaki hassasiyetlerimiz gelişir ve bu deneyimler neyin iyi ve
doğru olduğuna karar vermemizi sağlar aslında gerçekte kim
olduğumuza dair gerekli etik bilgilerin kaynağı hâline gelir.
Hümanizm, yaşamı içimizdeki kademeli bir değişim süreci
olarak değerlendirir. Deneyimler aracılığıyla cehaletten
aydınlanmaya doğru ilerleriz. Hümanist bir yaşamın en önemli
hedefi entelektüel, duygusal ve fiziksel deneyimlerle bilgimizi
geliştirmektir. 19. yüzyılın başında modern eğitim sisteminin