Yuval Noah Harari - Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi (1)

Bu engel yaklaşık beş bin yıl kadar önce yine Sümerliler
yazıyı ve parayı icat edince ortadan kalktı. Aynı ebeveynlere
sahip, aynı zamanda ve mekanda doğan bu Siyam ikizleri,
insan beyninin veri işleme sınırlarını kaldırdı. Yazı ve para, yüz
binlerce insandan vergi toplamayı, karmaşık bürokrasileri
işletmeyi, uçsuz bucaksız krallıklar kurmayı mümkün kıldı.
Sümer’de bu krallıklar tanrılar adına insan rahip-krallarla
yönetilirken, komşu Nil Vadisi’nde insanlar biraz daha ileri
giderek rahip-kralları tanrılarla birleştirdi ve yaşayan ilahları,
firavunları yarattı.
Mısırlılar firavunları ilahi bir vekil değil gerçek tanrılar
olarak görüyordu. Tüm Mısır o tanrıya aitti ve insanlar
firavunların
emirlerine uymak ve vergilerini ödemek zorundaydı. Tıpkı
Sümer tapınaklarında olduğu gibi firavunlar döneminde
Mısır’da da tanrı tüm ticari imparatorluğunu kendi kendine
idare etmiyordu. Kimi firavunlar demir yumruk misali katı
kurallarla ülkeyi yönetirken, kimileri ziyafet ve festivallerle
günlerini geçiriyordu, fakat her iki durumda da Mısır’ın
yönetimi binlerce okuryazar yetkiliye düşüyordu. Her insan
gibi firavunların da biyolojik bedenlerinin zorunlu ihtiyaçları,
istekleri ve duyguları vardı ama işin özünde firavunun biyolojik
varlığının pek bir önemi yoktu. Nil Vadisi’nin gerçek