Yuval Noah Harari - Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi (1)

Kutsal Metinler
Metinlerle gerçeklik birbirine ters düştüğünde boyun eğen
taraf gerçeklik midir? Bürokratik sistemlerin üzerine yapışmış
abartılı ve alelade bir iftira olmasın bu? İster Mao Zedong’a
ister firavuna hizmet etsin, pek çok bürokrat rasyonel
insanlardı ve şüphesiz şu savı desteklerlerdi: “Yazıyı tarlaların,
kanalların ve ambarların gerçekliğini tasvir etmek için
kullanıyoruz. Tasvir ne kadar doğruysa o kadar gerçekçi
kararlar alıyoruz. Tasvir doğruluktan uzaklaştıkça kıtlığa hatta
isyanlara bile yol açabiliyor. Hâliyle biz yöneticiler de
hatalarımızdan ders çıkararak daha gerçekçi tasvirler yapmaya
çalışıyoruz. Böylelikle belgelerimiz de zamanla daha hassas ve
hatasız hâle geliyor.”
Bir açıdan doğru gibi görünen bu sav, başka bir tarihsel
dinamiği göz ardı eder. Bürokratlar güçlendikçe kendi
hatalarına karşı duyarsızlaşır ve savunma geliştirirler.
Gerçekliği yansıtmak için kendi hikayelerini değiştireceklerine,
hikayelerine uyması için gerçekliği değiştirirler. Nihayet nesnel
gerçeklik olarak yansıttıkları da kendi bürokratik
fantezilerinden ibarettir, örneğin çoğu Afrika ülkesinin sınırları
nehir yataklarına, dağlara ve ticaret yollarına itibar edilmeden
çizilmişti; lüzumsuz yere tarihsel ve ekonomik alanları bölen
bu haritalandırma, yerel dini ve etnik kimlikleriyse görmezden
geldi. Aynı kabile kendini birkaç ülke sınırıyla birden