18.01.2015 Views

bizkaiko aldizkari ofiziala boletin oficial de bizkaia - Euskadi.net

bizkaiko aldizkari ofiziala boletin oficial de bizkaia - Euskadi.net

bizkaiko aldizkari ofiziala boletin oficial de bizkaia - Euskadi.net

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

BAO. 96. zk. 2009, maiatzak 25. Astelehena — 135 — BOB núm. 96. Lunes, 25 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 2009<br />

eskakizunei eta egiaztatze sistemari buruzko gogoeta eta 86/1997<br />

Dekretuaren azterketa eta egokitzapena egin beharra.<br />

Bestal<strong>de</strong>, agiri horrek dioskunez, IV. plangintzaldiaren erronka<br />

nagusia erabilera izango da; hori bai, euskarazko sortze lana areagotuta.<br />

Bi gai horiek —egindako ibilbi<strong>de</strong>a eta erabilera gaurko egoerarekin<br />

uztartuz— bi<strong>de</strong> ematen digute zenbait gogoeta egiteko.<br />

Aurreko Plangintzaldien ondorioz ematen <strong>de</strong>n<br />

egoeraren azterketa<br />

Gauza bat argi geratu da aurreko planei buruz eginiko balantzeetan:<br />

herri-administrazioetako langileen hizkuntza gaitasuna nabarmen<br />

hobetu da. Hizkuntza Politikarako Sailburuor<strong>de</strong>tzarenean baieztatzen<br />

da %58 inguruk egiaztatu duela hizkuntza eskakizunen bat.<br />

GUFEren kasuan, %52,22k egiaztatu du lanpostuari dagokion hizkuntza<br />

eskakizuna.<br />

Datu horiek guztiak <strong>de</strong>igarriak diren arren, hutsune nabarmenak<br />

sumatzen dira azterketa erabileraren ikuspuntutik egiten <strong>de</strong>nean.<br />

Urteetako eskarmentuak erakutsi digu ez <strong>de</strong>la nahikoa hizkuntza<br />

eskakizunen bat egiaztatuta izatea hizkuntza erabiltzeko. Hizkuntza<br />

eskakizun batzuek ez dute euskararen gaitasun maila nahikorik<br />

bermatzen eguneroko zereginei aurre egiteko; ez eta norberaren<br />

eta ingurukoen arteko harremanak hizkuntza horretan izateko<br />

ere. Hori nabarmen gertatzen da 1. HEren kasuan eta, zereginen<br />

arabera, 2. HErekin ere bai. Erabileran be<strong>net</strong>an sakondu nahi badugu<br />

—sortze lanaren bi<strong>de</strong>tik, bereziki—, ezinbestekoa da honako hau<br />

bermatzea: eskuratutako euskara mailak hizkuntza horretan erosotasunez<br />

aritzeko adinako ezagutza ematea.<br />

Badago aldagai bat, nahitaez, kontuan hartu behar duguna hizkuntza-gaitasuna<br />

lortzeko orduan: adina, hain zuzen. Izan ere,<br />

86/1997 Dekretuak xedatzen du, 45 urtetik gora dutenek eska <strong>de</strong>zaketela<br />

lanpostuaren hizkuntza eskakizuna betetzetik salbuetsita geratzea.<br />

Horrek esan nahi du adin horretatik gora zaila <strong>de</strong>la hizkuntza<br />

bat lanpostuaren zereginak eskatzen duen mailan ikastea. Gizarte<br />

Urgazpenerako Foru Erakun<strong>de</strong>ko funtzionarioak edo lan-harreman<br />

finkoa duten langileen bataz besteko adina 47,92 urtekoa da. Adinaren<br />

bataz bestekoa zertxobait jaisten da, Erakun<strong>de</strong>ko plantilla<br />

osoa (langile finkoak + aldi baterakoak) hartzen bada: 45,89. Beraz,<br />

plantilla erdia baino gehiago euskara ikasteko atalase mailatik gora<br />

dago. Horiek horrela, GUFEri dagokionez, honako hau pentsa daiteke:<br />

hizkuntza eskakizuna lortu ez duen plantilla erdi horren langile<br />

gehienek erretiroa hartu arte hizkuntza bakar batean baino ez<br />

dutela lan egingo.<br />

Administrazioa, bere eginkizunak burutzeko administrazio-ataletan<br />

egituratzen da. Definizioz, administrazio-atal elebidunak dira<br />

beren funtzio eta zereginak bi hizkuntza ofizialetan egin ditzaketenak.<br />

Baina, administrazio-atalak elebidun izendatzeko arrazoia<br />

ez da —logikak agintzen duen bezalaxe— ataleko langileek hizkuntza<br />

ezagutu eta erabiltzeko duten gaitasuna, administrazio-atalak<br />

duen izaera baizik. Hori <strong>de</strong>la eta, jendaurreko eta gizarte izaerako<br />

administrazio-atalak elebidun izendatuko dira beti, atal<br />

horiek osotzen dituzten langileen hizkuntzaren ezagutza maila kontuan<br />

hartu gabe.<br />

Hizkuntza egoeraren azterketa ho<strong>net</strong>an ezin dugu ahaztu, era<br />

berean, Administrazioan lanean ari <strong>de</strong>n belaunaldiak bere ikasketak,<br />

gehienbat, gaztelaniaz egin dituela, eta ibilbi<strong>de</strong> profesionala<br />

ere gaztelaniaz garatu duela. Beraz, hizkuntza ohiturak ondo errotuta<br />

dau<strong>de</strong> lan-esparruan. Ezin pentsa, bada, bat-batean hizkuntza<br />

ohiturak alda daitezkeenik plan baten eragin hutsez.<br />

Azkenik, hizkuntza eskakizuna lortu arren euskara erabiltzeko<br />

borondaterik ez dutenak ere aintzat hartu behar ditugu kasuistikaren<br />

<strong>de</strong>skribapena eta egoeraren azterketa osotzeko. Izan ere, zenbait<br />

kasutan hizkuntza eskakizuna egiaztatzeko egiten diren ahaleginek<br />

helburu instrumental hutsa izaten dute, hau da, ibilbi<strong>de</strong> profesionalean<br />

gora egiteko edota lanpostuz aldatzeko aukera murritzagoa<br />

da lanpostuen hizkuntza eskakizuna egiaztatu ez dutenentzat lortu<br />

dutenentzat baino.<br />

otras la necesidad <strong>de</strong> realizar una reflexión acerca <strong>de</strong> los perfiles<br />

lingüísticos y <strong>de</strong> su sistema <strong>de</strong> acreditación, y un análisis <strong>de</strong>l Decreto<br />

86/1997 y <strong>de</strong> su adaptación.<br />

A<strong>de</strong>más, el mismo documento nos hace saber que el reto principal<br />

<strong>de</strong>l IV periodo <strong>de</strong>l plan será el uso, pero, eso sí, incrementando<br />

la creación en euskera.<br />

Estos dos aspectos, fusionando el camino realizado y el uso<br />

con la situación actual, nos dan pie a realizar algunas reflexiones.<br />

Análisis <strong>de</strong> la situación<br />

resultante <strong>de</strong>n plan anterior<br />

Una cosa ha quedado clara en los balances realizados acerca<br />

<strong>de</strong> los planes anteriores: ha mejorado notablemente la capacitación<br />

lingüística <strong>de</strong> las y los trabajadores <strong>de</strong> las administraciones públicas.<br />

Así, en el balance realizado por la Viceconsejería <strong>de</strong> Política Lingüística<br />

se afirma que cerca <strong>de</strong>l 58% han acreditado algún perfil lingüístico.<br />

En el caso <strong>de</strong>l IFAS, el 52,22% <strong>de</strong> los trabajadores ha acreditado en<br />

perfil lingüístico correspondiente a su puesto <strong>de</strong> trabajo.<br />

Aunque estos datos sean llamativos, se perciben notorias lagunas<br />

al realizar el análisis <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el punto <strong>de</strong> vista <strong>de</strong>l uso <strong>de</strong> la lengua.<br />

Años <strong>de</strong> experiencia nos muestran que no es suficiente tener<br />

algún tipo <strong>de</strong> perfil lingüístico acreditado para utilizar la lengua. Ciertos<br />

perfiles lingüísticos no garantizan una suficiente capacitación<br />

en euskera como para hacer frente a las labores diarias, ni tampoco<br />

como para que las relaciones entre la o el trabajador y las personas<br />

que le ro<strong>de</strong>an sean en esa lengua. Este dato queda claro en<br />

lo que se refiere al PL1 y, en algunos casos, también al PL2. Si en<br />

realidad lo que queremos es profundizar en el uso <strong>de</strong> la lengua —<br />

especialmente mediante la creación en euskera— es imprescindible<br />

garantizar que se proporcione el suficiente grado <strong>de</strong> conocimiento<br />

como para comunicarse cómodamente en dicha lengua.<br />

Existe una variable que forzosamente hay que tener en cuenta<br />

en el momento <strong>de</strong> acreditación <strong>de</strong> un perfil lingüístico: la edad. El<br />

Decreto 86/1997 dispone que los mayores <strong>de</strong> 45 años pue<strong>de</strong>n pedir<br />

la exención <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong>l perfil lingüístico correspondiente<br />

a su puesto <strong>de</strong> trabajo. Lo cual significa que superada esa edad es<br />

difícil el aprendizaje <strong>de</strong> la lengua en el grado que exige la labor <strong>de</strong><br />

un puesto <strong>de</strong> trabajo. La edad media <strong>de</strong> la plantilla <strong>de</strong> funcionarios<br />

o laborales in<strong>de</strong>finidos <strong>de</strong>l Instituto Foral <strong>de</strong> Asistencia Social es <strong>de</strong><br />

47,92 años. Esta media <strong>de</strong> edad baja algo si se tiene en cuenta la<br />

plantilla completa (personal fijo + temporal) <strong>de</strong>l Instituto, 45,89. Por<br />

lo tanto, más <strong>de</strong> la mitad <strong>de</strong> la plantilla está por encima <strong>de</strong>l nivel<br />

umbral <strong>de</strong> aprendizaje <strong>de</strong>l euskera. Siendo así las cosas, se pue<strong>de</strong><br />

pensar, en lo que se refiere al IFAS, que <strong>de</strong> esa mitad <strong>de</strong> la plantilla<br />

que no ha conseguido el perfil lingüístico la gran mayoría realizará<br />

su trabajo en una sola lengua hasta su jubilación.<br />

Para llevar a cabo sus funciones, la Administración,se estructura<br />

en unida<strong>de</strong>s administrativas. Por <strong>de</strong>finición, las unida<strong>de</strong>s administrativas<br />

bilingües son aquellas que pue<strong>de</strong>n realizar sus funciones<br />

y tareas en las dos lenguas <strong>oficial</strong>es. Pero, las unida<strong>de</strong>s<br />

administrativas, como es lógico, no se establecen en función <strong>de</strong> si<br />

los trabajadores y trabajadoras que las componen conocen la lengua<br />

y son capaces <strong>de</strong> utilizarla o no, sino que se establecen en<br />

función <strong>de</strong> la naturaleza <strong>de</strong> cada unidad. De este modo, las unida<strong>de</strong>s<br />

administrativas <strong>de</strong> atención al público y las <strong>de</strong> carácter social<br />

siempre serán <strong>de</strong>signadas bilingües, con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l grado<br />

<strong>de</strong> conocimiento <strong>de</strong> la lengua <strong>de</strong>l personal que las componga.<br />

En este análisis sobre la situación lingüística no po<strong>de</strong>mos olvidar<br />

que la generación que hoy está trabajando en la Administración<br />

en su mayor parte ha realizado sus estudios en castellano, y<br />

en esa lengua ha <strong>de</strong>sarrollado su trayectoria profesional; por lo tanto,<br />

sus hábitos lingüísticos están muy enraizados en el ámbito laboral.<br />

Por lo tanto, no cabe pensar que los hábitos lingüísticos puedan<br />

cambiar <strong>de</strong> repente por la mera influencia <strong>de</strong> un plan.<br />

Finalmente, a la hora <strong>de</strong> <strong>de</strong>scribir la casuística y analizar la<br />

situación, no po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> lado a aquellas personas que, aun<br />

habiendo conseguido el perfil lingüístico, no tienen voluntad <strong>de</strong> utilizar<br />

la lengua. En ciertas ocasiones, el esfuerzo realizado para la<br />

acreditación <strong>de</strong>l perfil lingüístico no suele tener más finalidad que<br />

la instrumental, esto es, la promoción en la carrera profesional o<br />

las opciones <strong>de</strong> cambio <strong>de</strong> puesto <strong>de</strong> trabajo son menores para<br />

aquellas personas que no tienen acreditado el perfil lingüístico que<br />

para aquellas que lo tienen.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!