BERRIA - datu-basea16

4
Munduko Kopa 2010 Gure gaia
Futbolaren
gizarte boterea
Munduko Koparekin batera ari da jokatzen Itxaropenaren
Jaialdia. Kaleko futbola hezkuntzarako eta gizarte
aldaketarako lanabes gisa darabilten elkarteek hartzen
dute parte bertan. 32 selekzio ari dira han ere.
Joan Canela Barrull Johannesburgo
Posible da epailerik
gabeko futbola?
Talde mistoetanjokatutakoa?
Gol gehien
sartuagatik,
beti irabaztea ez
dakarrena? Zentzugabekeria erabatekoa
irudi luke, baina halakoxe
arauak ditu street football edo
kaleko futbola esaten diotenak;
mundu zabalean ziztuan hedatzen
ari da kirol mota hori, eta
hezkuntzarako eta gizarte aldaketarako
lanabes gisa baliatu
nahi du futbola. Eta egun hauetan,
futbol profesionalak bezala,
bere jardunaldirik garrantzitsuenean
dihardu kaleko futbolak
ere: Itxaropenaren Jaialdian;
Munduko Txapelketa bat da, osoosorik,
32 herrialdetako selekzioak
partaide dituena eta Alexandra
duena jokaleku —Johannesburgoko
auzorik zapalduenetako
bat—; Munduko Kopa ofizialarekin
batean ari da gertatzen, eta
haren jarduera baten moduan.
Jurgen Griesbeck alemana da
haurraren gurasoa. Kolonbian
egokitu zen 90eko urteetan, eta
orduan erabaki zuen indarkeria
borrokatzeko bitarteko gisa erabiltzea
futbola; garai hartan hil
zuen futbolzale haserretu batek
Andres Escobar, Kolonbiako selekzioko
atezaina, etxekoen atean
sartu zuelako gola eta, ondorioz,
Ameriketako Estatu Batuetako
1994ko Munduko Kopatik
kanpo gelditu zirelako. Medellingo
komuna basati eta zapalduak
erabili zituen probako eremu
gisa; Bakearen Aldeko Futbola
deitu zion ekimen hari.
Landa eremu zabal batean, dozenaka
neska-mutil —kolore guztietakoak—
entseatzen ari dira:
paseak egiten eta izkin egiten
ikasten, geldikako jokaldiak saiatzen.
Kazetari mordoa dago, haien
saioari adi-adi begira, Brasilgo selekzioaren
entrenamendu bat
izango balitz bezala. Alderdi ga-
Hegoafrikako haurrak, Port Elizabetheko Walmer txabolan futbolean jokatzen. CARL FOURIE / EFE
tazkatsuetako eta bazterreko auzoetako
neska-mutilak dira, munduko
hainbat tokitakoak; futbola
zenbait gizarte arazo konpontzeko
tresna gisa darabilten hainbat
elkartetan parte hartzen dute. Badira,
besteak beste: palestinar-israeldar
talde bat, pertsonen kontrako
minen biktimek osatutako
talde kanbodiar bat, arrazakeriaren
kontrako Belfasteko futbol talde
bat, Afrikako hainbat tokitan
hiesaren kontra diharduten klub
batzuk eta Latinoamerikako faveletakoek
osatutakoak. Selekzio
horien jatorriari erreparatuz gero,
mapa oso bat begietaratuko zaigu,
bizi garen garaiko gizarte eta politika
arazorik handienetako batzuen
agergarri; bai eta arazo horiek
konpontzeko eta gainditzeko
gizarte horietan baliatu dituzten
ekimenen erakusgarri ere.
Arau bereziak
Jende horren guztiaren artean,
Sandro dago, Uruguaiko ordezkaritzako
bitartekaria. Taldean zer
eginkizun duen azaltzeko, lehenlehenik,
kaleko futbolak nolako
arauak bete behar dituen adierazi
digu: «Hiru zatitan banatzen
dugu partida. Lehenengoan, zer
balio transmititu nahi ditugun
azaltzen diegu jokalariei, eta partidak
zer helburu izan behar
duen. Bigarrengoa, jokoari berari
dagokio. Eta hirugarrengoa, bilera
bat da; talde biak eztabaidan
aritzen dira erabakitzeko zeinek
bete dituen arauak hobekien, zeinek
errespetatu duen gehien aurkaria
eta bietako zein aritu den
gehien talde lanean. Bileran erabakitzen
da, halaber, zeinek irabazi
duen partida, ez baita beti
izaten golik gehien sartu duen taldea».
Eztabaida biziak sortzea da
Sandroren eginkizuna, eta ber-
Toki gatazkatsuetako
eta auzo baztertuetako
neska-mutikoak dira;
mundu guztikoak
Futbolean jokatzeaz
gainera, ordezkaritza
bakoitzak bere kultura
erakusten die besteei
matzea neska-mutilek ikas ditzatela
futbol berezi honen balio
bereziak: autokontrola, aurkariarekiko
errespetua, diziplina, ahalegina,
talde lana… «Ikasgela
bihurtzen dugu kantxa», esan du
azkenik. Jokalariei erantzukizun
handiagoa ematearren, kendu
egin dute epailearen irudia.
«Jokalariak berak onartu behar
du huts egin duela». Neskak ere
sartu dituzte taldean, «gatazketan
bitartekari izateko ahalmena»
dutelako. Ez dute inor baztertzen.
Hau ere gaineratu du
Sandrok: «Bidegabea izango litzateke
inor kanpoan uztea erdipurdi
jokatzen duelako bakarrik.
Afrikara etorri aurreko aukeraketa
bera ere ez da izaten kirol
irizpide zorrotzen araberakoa.
Neska ingeles bat da Sammy, eta
zeharo «hunkituta» dago Hegoafrikara
etortzeagatik, nahiz eta
haren selekzio nazionala txapelketatik
kanpo egon jada. Zintzozintzo
erantzun die kazetarien
galderei, txantxetarako aukerarik
eman gabe: «Ongi jokatzen
dudalako nago hemen, eta arduratsua
naizelako eta ondo bete ditudalako
elkartean dagozkidan
eginkizunak».
Hain zuzen ere, futbolean jokatzeaz
gainera, edozein motatako
kultura jarduerak dituzte jaialdiak
dirauen bitartean —dantzak,
abestiak, pintura—; ordezkaritza
bakoitzak bere kultura
erakutsi behar die gainerakoei,
eta eztabaidak eta hitzaldiak ere
antolatzen dituzte partaideen intereseko
gaiak jorratzeko. Eta, jakina,
hemen munduan beste inon
baino seropositibo gehiago dagoenez
gero, prentsari ateak zabaltzeko
egunean hizpide nagusi bat
izan da: hiesa.
Sare global bat
Street Football World izeneko sarean
bilduta daude mundu zabalean
zehar futbol mota honetan jokatzen
duten elkarteak. Ez dira FI-
FA bezain garrantzitsuak, baina
harritzeko moduko kopuruak dituzte:
54 herrialdetako 80 elkarte
baino gehiago dira, ia milioi eta er-
berria
2010eko uztailaren 9a, ostirala
di pertsonak antolatutakoak; horietatik
%90 13-18 urte bitartekoak
dira. «Kolonbian antolatu genuen
gure lehen elkartea, baina
konturatu ginen ez genuela ezer
berririk asmatu, beste jende askok
eta askok ziharduela horrexetan,
nahiz eta nor bere kabuz jardun»;
hala ekarri du gogora Jurgen
Griesbeckek. Beraz, lehenbiziko
harreman batzuk egin eta gero,
erakunde formal bihurtu ziren
2002an, eta 2006an antolatu zuten,
lehenbizikoz, Kaleko Futbol Jaialdia,
Berlinen —Alemaniako Munduko
Koparekin batean etorri
zen—. «Hurrengo, FIFArekin negoziatzen
hasi ginen, jarduera ofizial
bihurtzeko asmoz». Negoziazio
«zailak» izan ziren, Griesbeckek
esatera. «Zeharo bestelako
erakundeak gara, eta erabakiak
hartzeko mekanismo desberdinak
darabiltzagu; emaitzak ikusirik,
ordea, merezi izan du ahaleginak».
Behin jarduera ofizial bihurtuta,
finantzabide handia eskaini
die FIFAk —sail bat ere badu, gizarte
erantzukizun korporatiboari
dagokiona—, eta ezin ordainduzko
oholtza mediatikoa. Ikusi
besterik ez dago zenbat eta zenbat
telebista kamera dabiltzan neskamutil
hauen entrenamenduak filmatzen.
«Gizarte errealitatea aldatzeko
ahalmena ez ezik, botere
global bat ere izan dezake futbolak»;
hala argudiatu du Griesbeckek,
Itxaropenerako Futbolaren
garrantzia azaltze aldera.
Auzo pobretik pobrera
Aste honetan bertan izango da
Alexandran, Johannesburgoko
auzorik zapalduenetako eta basatienetako
batean; handik kilometro
batzuetara dago Sandton, hiriko
negoziogunerik luxuzkoena
eta modernoena. «Guretzat, oso
garrantzitsua da honelako toki
batean egitea jaialdia», adierazi
du Griesbeck, «onurak ekar baitiezaizkiokegu
komunitateari.
Batetik, azpiegitura oso bat utziko
diegulako: futbol zelai bat,
inon diren ekipamendu guztiekin;
eta hedabideentzako gune
bat, komunitateko irrati izango
dena etorkizunean. Eta, bestetik,
gertakari polit baten kokaleku
bihurtuko dugulako berri txarren
iturburu ohi den toki bat. Beren
buruarekiko konfiantza handiagoa
izaten lagunduko diegu».
Sandrok baditu beste argudio
batzuk Alexandran egoteko: «Gurises
edo gazteak harritu egin dira
ikusita haienetatik hain urruti
dauden herrialdeetan ere antzera
bizi daitekeela jendea». Hizkuntzaren
mugak mugak, zera nabarmendu
du: «Oso sintonia onean
aritu gara Alexandrako jendearekin».
Azken batean, gogoa eta irudimena
izanez gero, aise gainditu
daiteke hizkuntzaren muga: «Keinuak
eta seinaleak eginda, hitzen
bat edo beste ikasita, lor liteke
nork bere burua ulertaraztea».
Futbol solidario gehiago
Itxaropenerako Futbola da
FIFAk modu ofizialean onarturi