Untitled - Stichting Papua Erfgoed

valstoffen moeten heimelijk in het dorp van het slachtoffer
worden verzameld. Geen wonder, dat ieder er
nauwlettend op toeziet nergens en nooit etensresten of
ander afval achteloos weg te werpen. Het zou zijn dood
kunnen betekenen. Die sirihpruimen, betelnoten of
etensresten worden in een mengsel van slangevet, uitgekauwde
boombast, urine en water gelegd en onder
het uitspreken van dodelijke spreuken in een bamboekoker
gestopt. Daar wordt snel een stop op gedaan,
zodat de 'dodelijke' krachten in de koker aanwezig
blijven. De 'geladen' kokers worden in het dorp van
het slachtoffer ergens in de grond gestopt, waardoor
het hele dorp onder de ban van bowèz komt te staan.
Ieder kan er nu door getroffen worden, ook hij, die niet
speciaal in de toverspreuken bij name is genoemd.
Speciaal vrouwenkwesties zijn gerede aanleidingen om
tovenarij te plegen en naar men zegt heeft Gwennem
zich zelfs niet geschaamd de buik van zijn zuster Entse
'toe te sluiten' uit wraak over de mislukte huwelijksruil!
Dagelijks komen er zo dingen voor die in de ogen
van deze mensen bowéz noodzakelijke maken: gevallen
van afgunst, jaloezie, ruzies, gevoelens van minderwaardigheid,
geldingsdrang, enzovoorts. Zelfs de zwakste is
krachtig door bowèz en kan op die manier zijn plaats
in de samenleving veroveren.
De manier waarop mensen tot de ontdekking komen
dat er bowèz is gepleegd doet ons wellicht wat vreemd
aan. Voor Katoear en zijn stamgenoten was het voorkomen
van tabaksbladeren op een plaats waar men die
niet verwachtte, voldoende reden om aan te nemen:
'dit is bowèz!' En in feite is voor deze mensen iedere
gebeurtenis, die niet gewoon is, een teken voor en een
bewijs van bowèz. Hoofdpijn of buikpijn hoeven niet
per se het gevolg van bowèz te zijn, maar wanneer iemand
plotseling stekende pijnen in zijn hoofd of in zijn
been krijgt of waar dan ook, dan is dat voor hem een
126