Kyahi Hamongkarsa - Gamelan group Marsudi Raras

De overige instrumenten van onze gamelan
In 1983/1984 kreeg een aantal leden van
onze groep suling- en rebab-les van Niels.
Toen is ook het idee ontstaan om een siter
panerus te gaan bouwen. Niels had er een
laten maken in Indonesië en daar heb ik
toen de exacte maten van opgemeten.
Vervolgens ben ik met vioolbouwer Blitz in
Rotterdam gaan praten, om te bepalen
welke houtsoorten ik het best kon gaan
gebruiken. De klankkast werd gemaakt van
6 mm dik berken-multiplex. Voor het blok
waar de stemschroeven in zouden komen werd voor eikenhout gekozen. De kammen, de draaiende
poten en het staartstuk werden gemaakt van beukenhout. Als snaren zijn E-banjosnaren
gebruikt.
Omdat ik niet anders kon, heb ik gebruik gemaakt van pianostemschroeven van 7 mm. Het was in
verband met het goed afstemmen van de siter wellicht beter geweest, als ik er fijnere
stemschroeven van bijvoorbeeld een spinet voor had genomen. De siter is drie maal in kleurloze
beits gezet en daarna nog twee keer behandeld met Glitsa.
Ben van den Burg heeft, in de periode dat hij colleges gaf aan de Universiteit van Semarang,
gezorgd voor vijf terbang. Deze éénvellige Arabische trommen worden gebruikt bij laras madya.
Dit zijn macapat-verzen, die gezongen worden door mannen en begeleid door terbang, kendhang
en soms ook kemanak. De grootste terbang heeft een diameter van 40 cm. De overige hebben een
diameter van 34 cm. Drie van deze trommels zijn voorzien van schelletjes. Daarnaast zorgde Ben
ook voor een paar kemanak.
Mas Hardi en Sumili Djojoprasetyo waren zo
vriendelijk om, tijdens een van hun reizen naar
Indonesië, zes bronzen schelletjes met een
diameter van 10 cm voor me mee te nemen. Hier
heb ik in 2005 een kecèr van gemaakt. Het
onderstel is uit één blok hout gemaakt. Niet in de
vorm die in Solo gebruikelijk is, maar in de vorm
van een schildpad. Een dergelijke vorm kom je op
Bali tegen.
In september 2003 hadden we een uitvoering bij de familie C. Boeken Kruger in Rotterdam.
Ze lieten ons onder andere een aarden resonantiekruik en twee bronzen wilah van een gong
kemodhong zien. Deze hadden ze lang geleden, tijdens hun vertrek uit Indonesië, meegenomen.
Omdat ik voor de groep al lang op zoek was naar een gong kemodhong voor gamelan gadhon
uitvoeringen, heb ik de familie later gevraagd of ik de gong voor onze vereniging kon overnemen.
Ik zou hem dan in de oorspronkelijke staat restaureren. De heer en mevrouw Boeken Kruger
vonden dat een prima idee en hebben de gong aan mij gegeven.
Aan de hand van foto’s heb ik de houten bekisting (plangkan) getekend en vervolgens van
14 mm dik multiplex gemaakt. De binnenkant heb ik voorzien van een dunne laag piepschuim, waar
de aarden resonancekruik precies in past. De gong is geheel afgelakt in de kleuren van gamelan
47