Kyahi Hamongkarsa - Gamelan group Marsudi Raras

De instrumenten van het pencon pangkon-type
Van de pencon pangkon-instrumenten zijn de gongs/ketels van de kenong het grootste. Ze zijn
allemaal van het brunjung type. De rancak waarop de kenong-ketel wordt geplaatst, bestaat uit
een vierkanten, houten bekisting, die zowel open is aan de boven- en aan de onderkant. Vanaf de
bovenste hoekpunten worden diagonaal koorden (pluntur) bevestigd, waarop de kenong rust.
Omdat in de huidige gamelans meerdere kenong gebruikt worden, worden er nu ook onderstellen
gemaakt waarop twee of drie kenong kunnen liggen. In deze rancakan worden wel tussenschotten
geplaatst.
Mocht het zo zijn dat de ene
kenong wat minder hard klinkt
of korter nagalmt, dan kan
men dit vaak gemakkelijk
oplossen. Op de koorden
waarop de betreffende kenong
ligt, legt men dan een dun stuk
karton of, zoals in Indonesië,
een bananenblad.
Hoe hoger en relatief
smaller de kenong is, hoe
hoger de klank. Onze gamelan
beschikt over een rancak met
twee, en een rancak met drie
kenongketels, te weten de 2, 3
en 5, 6 en hoge 1. De breedte,
gemeten over de dudu, is bij
alle kenongs 34,8 cm. De hoogte varieert respectievelijk van 26,2 cm voor de kenong 2 tot 27,8
cm voor kenong hoge 1. Het grootste verschil zit in de recep, die variëert van 6 cm tot 10 cm.
(zie blz. 21, fig. 2f en 2e).
Er bestaat ook een kenong van het dhempok-type: de kenong japon. Deze kenong is veel lager
van vorm en gestemd als een lage vijf. In Solo wordt deze kenong niet gebruikt. In Yogya komt
hij wel voor. Hier wordt hij gebruikt voor de snellere, hard gespeelde stukken.
De kenong rèntèng wordt beschreven bij de wilah pencon-instrumenten.
Ook de kethuk en de kempyang vallen onder de pencon
pangkon-instrumenten. De kethuk, die in elke gendhing
wordt gebruikt, is van het dhempok-type. Hij is sléndro
gestemd als 2 en in pélog als lage 6. De kempyang is met
zijn veel hogere toonhoogte, in sléndro als hoge 1 en in
pélog als hoge 6, van het brunjung-type. Beide keteltjes
liggen op één houten rancakan. Deze lijkt qua vorm en de
manier waarop de pluntur is bevestigd op het onderstel
van twee kenong-ketels, maar dan lager en natuurlijk
kleiner van vorm.
8