Kyahi Hamongkarsa - Gamelan group Marsudi Raras

Verklarende woordenlijst
Hieronder staan alle omschrijvingen van de Javaanse woorden die, in het kader van dit boekje,
zijn gebruikt. Ook alle gereedschappen die bij het smeden van een gong gebruikt worden staan
kort omschreven. Een uitvoeriger omschrijving van een aantal van deze gereedschappen vindt u
op bladzijde 33. Als in de omschrijving van de woorden opnieuw een Javaans woord staat, dan heb
ik dat cursief afgedrukt. De woorden die beginnen met het voorvoegsel di- zijn te vinden onder
hun stamwoord. Woorden die beginnen met mb staan onder de letter b.
Omdat ikzelf geen Javaans spreek, zal over de opsomming hieronder best wel een aantal
kritische opmerkingen te maken zijn. Voor eventuele onjuistheden bied ik bij dezen alvast mijn
excuses aan.
abang: rood.
aling-aling: een uit bamboe gevlochten scherm
dat het gezicht van de panji beschermt tijdens
het gieten.
alun-alun: veld of plein bij de kraton.
alus: verfijnd.
anggel: houten lat, die voor de vuurkuil in een
smidse is aangebracht.
anglo: wierookbrander op houtskool.
antup: driehoekig boorijzer.
areng:houtskool.
ASKI: Akademi Seni Karawitan Indonesia te
Solo.
Averrhoa bilimbi: stervrucht.
awak-awak: bovenste gedeelte van een sarononderstel.
awon: gif.
ayam bekakak. geroosterde kip met kop en
poten.
babat: zeer dun rebab-vel, gemaakt uit de pens
van een buffel.
babon: voorbeeldgamelan bij het afstemmen van
een nieuwe gamelan
mbaleni rai: derde stadium van een gong.
balungan: basismelodie.
banci: houweelvormige ijzeren hamer.
dibangi: gloeien.
banyu plandhan: vuil, drabbig water uit de
waterkuil waarin de gong wordt afgekoeld.
bau: opstaande rand van gong, kempul, bonang en
kenong (zie tekening blz. 21).
bedhaya: ceremoniële Javaanse hofdans met 8
en soms 9 danseressen.
bedhug: zeer grote trom met aan beide kanten
twee evengrote, niet te stemmen dierenvellen.
béndha: 1.tabuh voor gong, kempul of gambang.
2. de benaming voor de ronde schijf, die aan deze
tabuh zit.
63
bendhé: gong die wat kleiner is dan de meeste
kempul.
benthang: het wegwerken van oneffenheden op
de gloeiende gong.
besalèn: gongsmederij.
beskap kerisan: hofkleding voor de mannen met
kris.
beskap landung: hofkleding waarbij het jasje
lang is en er geen kris gedragen wordt
besot: smelten van de gongspijs.
betok wesi: ijzeren lepels.
bindhi: langwerpige tabuh die gebruikt wordt bij
o.a. bonang en kenong.
blebet: katoenen rand van een béndha.
blengker: 1. bamboe of houten ring, waaraan het
vel van de kendhang is bevestigd. 2. ijzeren ring.
blimbingan: 1. stervrucht. 2. vorm van wilah van
de slenthem en de gendhèr.
bolongan: gat(en) in klankstaven.
bonang: set met laag- en hoogwandige keteltjes.
Omspelend instrument.
bonang barung: grote bonang.
bonang ngodhong: bonang-keteltjes die een
doffe/matte toon hebben.
bonang panerus: kleine bonang.
brambut: doppen van de rijstplant.
brambut mentah: niet verkoolde brambut.
brebak: roet en kleine stukjes houtskool die van
het plafond van de smidse worden afgeveegd.
bremara: houten of benen pinnetje waarmee de
klankstaven van slenthem en gendèr aan het
ophangkoord worden bevestigd.
brunjung: hoogwandige bonang- en kenongketels.
bubut: afdraaien.
bubutan: draaibank
bumbung: bamboe of zinken resonator van een
slenthem of gendèr.
bunga melati: melati-bloem.