Kyahi Hamongkarsa - Gamelan group Marsudi Raras

5. Gendhing betekent muziekstuk en wordt overdrachtelijk toegepast op de gamelan en de
instrumenten die daar bij behoren. Vandaar kampong Gendhingan: kampong waar de metalen
onderdelen van de gamelan gemaakt worden.
6. Jaap Kunst beschrijft in Music of Java, 1949, blz 150 de bendhé als volgt:
“Deze gong is wat kleiner dan de kempul en wordt niet in de Javaanse gamelan gebruikt.
De kraton van Yogya bezit vier pusaka bendhé’s, waarvan er drie - Kyahi Bichak, Kyahi Udan
Arum (Heer, Regen van Zoete Geuren)en KyahiTundhung mungsuh (Hij die de dwazen verjaagt)-
door de prajurit (de kratontroepen) worden meegevoerd tijdens de processie te Garebeg Dal. Ze
worden dan versierd met slingers van melati.
De vierde heilige bendhé, Kyahi Sima (Heer Tijger), zou van de laatste prins van Majapahit zijn
geweest. Omdat deze gong zijn naam niet waar kon maken en de droevige vorst niet van de
ondergang kon redden, wordt deze niet door de prajurit meegedragen.
De bendhé wordt voornamelijk gebruikt om signalen mee te geven. Zo is de monotone klank vaak
te horen bij openbare veilingen. Verder wordt hij bespeeld in muziekstukken van het Jogyase
prajurit-korps en in sommige eenvoudige dorpsorkesten.”
7. Susuhunan Paku Buwana II regeerde van 1725 tot 1749. Hij verhuisde in 1745 de Kraton van
Kartasura naar Surakarta of Solo. Paku Buwana (“de spil van het heelal”) heeft eerst, en naar
wordt beweerd met behulp van de Godin van de Zuidzee (Kangjeng Ratu Kidul), het moerassige
gebied rondom Solo moeten laten droogleggen. Tijdens de plechtige processie van Kartasura naar
Surakarta werden twee heilige waringin meegevoerd, die nu nog als symbool voor de
evenwichtigheid van dit Javaanse hof midden op de noordelijke alun-alun staan. Daarnaast
werden er in de processie ook allerlei pusaka en en andere rijkssieraden meegenomen, die de
goddelijke macht van de vorst symboliseerden.
8. Het was Raden Wijaya, de vost van Singasari, die rond 1293 het Rijk van Majapahit oprichtte.
Deze naam betekent zoveel als: Bittere Maja (kweepeer). Het rijk groeide uit tot het machtigste
rijk van Indonesië. De twee belangrijkste personen uit de geschiedenis van Majapahit waren
Hayam Wuruk, die regeerde van 1350 tot 1389, en Gajah Mada. Hij was de eerste minister van
het rijk van 1331 tot 1364. Door de opkomst van de grote havensteden aan de noordkust, zoals
Demak, en daarmee de verspreiding van de Islam in Indonesië, ging het rijk volgens de Javaanse
overlevering in 1478 ten onder. Een klein restant van het eens zo machtige rijk bestond echter
nog in 1511 toen Portugese handelaran het gebied aandeden.
9. Voor het stemmen van de keteltjes van kenong, bonang, kethuk en kempyang zie blz. 39
10. Bronzen pencon-instrumenten kunnen op meerdere manieren afgewerkt worden.
Als er niets wordt gepolijst, dan spreekt men van cemengan (kr) of ireng (ng).
Als alleen de pencu wordt gepolijst, dan spreekt men van Kembang sepasang.
Als de pencu en de rai worden gepolijst, dan spreekt men van Padhang rembulan.
Als de pencu, de rai en de recep worden gepolijst, spreekt men van bapangan.
Wordt het gehele pencon instrument gepolijst, dan spreekt men van gilapan.
11. Pak Tentrem Sarwanto is in 1941 geboren als jongste zoon van gongsmid Kartapandaya (1884-
1972). Deze beroemde gamelanbouwer kwam van oorsprong uit Yogyakarta. In 1912 vestigde hij
zich met zijn gezin in kampung Ngepung in Semanggi, een kilometer verwijderd van de Kraton van
Surakarta, Solo. Pak Tentrem zette, samen met zijn twee broers, Sajia (geb. 1937) en Sutarja
(geb. 1938), de traditie van het gongsmeden en het vervaardigen van gamelans voort. In de
beginjaren 70 kreeg hij opdracht om de gamelan van de R.R.I (het radiostation van Surakarta) te
56