Kyahi Hamongkarsa - Gamelan group Marsudi Raras

Uitspraak en schrijfwijze van Javaanse woorden
De klinkers:
In het algemeen worden de klinkers uitgesproken zoals in het Nederlands. De Javanen kennen
echter niet het principe, dat een a, e, i en o aan het einde van een lettergreep verlengd worden.
Het Javaanse woord kati wordt dus uitgesproken als [katti] en niet als [kaatie].
a In het Javaans wordt de a aan het einde van een woord uitgesproken als een korte [o]
zoals in het Nederlandse woord pot.
Een a in een open lettergreep die daar meteen aan vooraf gaat, wordt ook als [o]
uitgesproken.
Een lettergreep die eindigt met een nasale klank als [m], [n] en [ng] wordt ook als een
open lettergreep beschouwd.
Een a in een open lettergreep die daar weer voor staat, wordt uitgesproken als een [a] of
als een toonloze [e], evenals een a in een gesloten lettergreep.
Voorbeelden: purwa = [poerwo], gatra = [gotro], gangsa = [gongso], Brahala = [Braholo],
nagara = [negoro], pandita = [pandito].
In correct Javaans wordt de plaatsnaam Solo (Surakarta) geschreven als Sala.
Eindigen de twee laatste lettergrepen op a en i, dan blijft de a een [a]. Voorbeelden:
Subali, wali en Sriwidari.
Soms wordt de a die als [o] moet klinken geschreven als å of á, maar ik heb daar niet voor
gekozen.
e De e kan op drie manieren worden uitgesproken.
Hij kan onbeklemtoond zijn en wordt dan als “ stomme e” uitgesproken, zoals in het
Nederlanse woord gemak. Hij wordt soms geschreven als [ ]. Deze stomme e heet in het
Javaans “pepet “. Voorbeelden: beksan, kelir.
De beklemtoonde e heet “taling” en kan zowel als een [é] of [è] klinken.
Als [é] klinkt hij kort zoals in Nederlandse woord hé!. Voorbeelden: sléndro, pélog.
Als [è] klinkt klinkt hij zoals in het Nederlandse woordje fles. Voorbeelden: dèwi, radèn.
Omdat er nogal een verschil in uitspraak is, heb ik er in dit boekje voor gekozen om een
onderscheid te maken tussen de toonloze “e” en de beklemtoonde. Deze laatste geef ik
aan met é of è. In de officiele Javaanse spelling wordt dit onderscheid niet gebruikt.
u De Javaanse u wordt uitgeproken zoals de [oe] in het Nederlandse woord boek.
Voorbeelden: purwa = [poerwo], kulit = [koelit].
i en o Deze worden ongeveer uitgesproken zoals in het Nederlands. Er is echter wel een
verschil tussen de Javaanse [å] en de [o]. De eerste is meer gesloten.
De medeklinkers:
d en t Deze beide letters worden uitgesproken met de tong tegen de boventanden en lijken qua
uitspraak wat op elkaar omdat ze scherp worden uitgesproken. Voorbeelden: dados,
demung, dolanan, batik en ketawang.
dh, th Deze worden uitgesproken met de onderkant van de punt van de tong tegen het
gehemelte. Voorbeelden: dhalang, bedhug, gendhing, kethuk en klithik.
58