Kyahi Hamongkarsa - Gamelan group Marsudi Raras

slenthem zijaanzicht
De pencon-instrumenten.
De pencon-instrumenten zijn ronde gongs, die in het midden voorzien zijn van een slagknobbel,
de pencu. Zowel naar hun vorm, als naar de manier waarop ze opgehangen zijn of op rekken liggen,
kunnen ze verdeeld worden in verschillende groepen. De groep van de pencon gandhul bestaat uit
hangende gongs. Ze worden vanaf de zijkant aangeslagen. De gongs/keteltjes die op een rek
liggen en vanaf de bovenkant worden aangeslagen, worden pencon pangkon genoemd.
Gelet op de vorm kan men binnen deze laatste groep een onderscheid maken. De lagere,
afgevlakte vorm wordt dhempok genoemd. Deze vorm lijkt erg veel op de vorm van de hangende
gongs. Daarnaast zijn er keteltjes die veel hoogwandiger zijn. Deze pencon-vorm wordt brunjung
genoemd (zie fig. 2a, blz. 21).
De instrumenten van het pencon gandhul type.
De gong ageng of gong gedhé (zie opmerking 3) is de grootste van de pencon gandhulinstrumenten.
Zijn toon is het laagst gestemd van alle gamelaninstrumenten. Hij wordt, evenals
de andere pencon gandhul-instrumenten, aangeslagen met een béndha (soms gebeurt dit ook met
een samengebalde vuist). De béndha is een tabuh met aan het uiteinde een houten bolvormige
knop die voorzien is van een zeer stevige laag vilt/katoen. Aan deze knop zit een korte houten
steel. Het is belangrijk dat deze gong zó wordt aangeslagen, dat er de nodige zwevingen
ontstaan. Er zijn gong ageng met een doorsnede van 85 cm en meer. Vanwege de grote
hoeveelheid brons en het enorme vakmanschop dat nodig is om deze grote gongs te smeden,
worden ze steeds minder gemaakt en zijn ze verschrikkelijk duur. Er worden nu echter ook gongs
van ijzer gemaakt. Deze beschikken ook over een goede klank, al moet er bij het aanslaan op
gelet worden dat de pencu niet te hard wordt geraakt. Onze gamelan beschikt over een fraai
gestemde ijzeren gong ageng met een diameter van 90 cm.
De gong suwukan en de kempul zijn de andere, kleinere pencon gandhul-instrumenten binnen
onze gamelan. We kunnen beschikken over twee gong suwukan die gestemd zijn als 6 en 1. Van de
kempul hebben we er drie: de 5, de 6 en de hoge 1. Ook deze instrumenten zijn van ijzer
gemaakt.
In de bau, de opstaande rand van de gongs en kempuls, zijn op enige afstand van elkaar twee
gaten geboord. Hierdoor wordt een dik koord (klanthé) gehaald, dat aan de binnenkant van de
gong door middel van een knoop wordt vastgezet. Het koord bestaat uit een of twee stukken, al
naar gelang de manier waarop de pencon gandhul wordt opgehangen aan de gayor, de
gongstandaard. In Solo bestaat het koord meestal uit twee stukken, die beide eindigen in een lus.
6