Hoe de rode ster (pdf) - Jan van de Pavert - Xs4all

church". 11 De toeschrijving van tijdelijkheid aan nieuwe elementen in Stalins beleid is
kenmerkend. Net zo kenmerkend is het dat de oorlog voor deze nieuwe elementen als motief
wordt aangevoerd. Service doet dat ook met Stalins omarming van het Russisch
nationalisme. 12 Maar het Russisch nationalisme was al voor de oorlog begonnen en zou tot
Stalins dood niet meer verdwijnen. 13 Het nationalisme en de kerk sloten aan bij een hele reeks
reactionaire ideeën die kenmerkend zijn voor het late Stalinisme tot 1953. Vandaar dat de
vraag kan worden gesteld: is er wel sprake van een algemene continuïteit in de Stalinistische
dictatuur?
In het tweede hoofdstuk zullen de twee architectonische projecten worden beschreven. Het
eerste project, het Paleis voor de Sovjets, werd in 1931 ingeluid met een prijsvraag. De bouw
werd afgebroken na de inval door de legers van Nazi-Duitsland in 1941. Het tweede project
betreft de zeven Stalinistische stadskronen die tussen 1947 tot 1953 gebouwd werden en
Moskou na de Tweede Wereldoorlog zouden domineren. Deze twee bouwprojecten zullen
worden bekeken op hun stijl, omdat de vraag naar een nieuw ontwikkelde stijl voortkwam uit
de kritiek op zowel de traditie als het modernisme in de architectuur. Vooral het modernisme,
maar ook de traditie werd eerst verworpen omdat het aan een verkeerde klasse zouden zijn
ontsproten en later omdat het on-Russisch zou zijn. Daarom kreeg de ontwikkeling van een
stijl in de architectuur in de Sovjet Unie een bijzondere en specifieke betekenis. Daarnaast
zullen de projecten worden bekeken op de toegevoegde, representerende delen: de
beeldhouwwerken en decoraties met hun pseudo-heraldiek. Het betreft vaak voorstellingen en
tekens met verklaarbare verwijzingen. Zoals zal blijken, was er vooral sprake van
veranderingen in de toegevoegde decoraties. Zij maken duidelijk welke verschuivingen plaats
vonden in de symbolen die de dictatuur als representatie koos.
Omdat de zuivere wil tot macht, macht om deszelfs wille, door een dictatuur niet in
woord aan het volk opgebiecht zal worden, omdat de dictatuur van de Sovjet Unie zich
daarentegen juist uitgesproken ideologisch verantwoorde, moeten vragen ten aanzien van het
karakter van die dictatuur soms gelezen worden uit andere tekens. Een vraag als deze: kwam
de despotische macht noodzakelijk voort uit het economisch systeem, of kwam dat systeem
voort uit de machtswil? - een dergelijke vraag zal niet in de officiële partijlijn uiteengezet
zijn. In de vorm van de toegevoegde decoraties en andere visuele elementen leek het regime
11 idem, 496.
12 idem, 406 resp.
13 In het hoofdstuk Monumenten wordt teruggekomen op de verering van de veroveraars die het Russisch
grondgebied hadden bijeengebracht vanaf 1936.
5