Hoe de rode ster (pdf) - Jan van de Pavert - Xs4all

opmerking over translitteratie
De naam van de schrijver Чехов wordt in Latijnse lettertekens weergegeven als Tsjechov,
Tschechow, Chekhov en Tchékhoff. 158 Tegenwoordig volgt men in Nederland vaak de
Amerikaanse translitteratie. Dit heeft bij voorbeeld als nadeel dat de Cyrillische letter х, die
wordt uitgesproken als een ch-klank (als in kachel), wordt weergegeven met kh. Er kleven
meer nadelen aan, bijvoorbeeld dat de jo-klank wordt weergegeven met een e. De
wetenschappelijke translitteratie die wordt gebruikt aan Nederlandse Universiteiten heet
ISO/R9 en heeft alleen als nadeel dat dezelfde Cyrillische х wordt weergegeven met de
Latijnse x. Lezers zullen denken dat die letter moet worden uitgesproken als ks. Gelukkig is er
een redelijke variant waarin de Cyrillische х wordt weergegeven als ch. 159 Dat is de
transliteratie die hier wordt gevolgd. Het schema hieronder geeft in vijf kolommen: 1. het
Cyrillisch, 2. de vroegere weergave van de Cyrillische tekens in Nederland, 3. de Engelse
translitteratie, 4. de translitteratie ISO/R9 die aan de meeste Europese universiteiten wordt
gebruikt en 5. de uitspraak wanneer die van ISO/R9 afwijkt. Goede translitteraties zijn terug
te vertalen: van elk (Latijns) letterteken moet duidelijk zijn van welk Cyrillisch teken het
komt. Vandaar bijvoorbeeld dat de Cyrillische в steeds als een v wordt weergegeven, terwijl
die, wanneer die aan het begin van een woord staat, wordt uitgesproken als een w (zie het
voorbeeld van Volga, hieronder).
cyrillisch: trans NL: trans GB: ISO/R9: uitspraak:
Чехов Tsjechov Chekhov Čechov -
Хрущёв Chroesjtsjov Khrushchev Chruščëv ChroeSJóv(met
een nadrukkelijke sj-klank; soms ook sjtsj)
там tam tam tam -
Волга Wólga Volga Volga Wólga
158 Ontleend aan: M.G.M. Tielemans (red.), Russisch voor Slavisten. Deel 1. Grammatica (Leiden, 2003), 25.
159 J. Schaeken, Transliteratie van het Cyrillische alfabet (versie 2.2, Leiden, 2006), 2, op:
http://www.schaeken.nl/lu/onderwijs/extra/cyrtrans.pdf.
77